Η ΘΕΩΣΙΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΓ. ΜΑΞΙΜΟ ΤΟΝ ΟΜΟΛΟΓΗΤΗ Από το έργο του, "Περί διαφόρων αποριών των αγίων Διονυσίου και Γρηγορίου". Του κ. Ιω. Καρδάση, Χημικού - Οικονομολόγου

Ο  άγ. Μάξιμος γεννήθηκε στην ΚΠολη από ευγενή οικογένεια και υπήρξε Αρχιγραμματέας του Αυτοκράτορα Ηράκλειου. Όταν ο Αυτοκράτορας κατέστη αιρετικός Μονοθελήτης, εγκατέλειψε τα πάντα και εκάρη μοναχός. Πέτυχε καταδίκη της αίρεσης του Μονοθελητισμού στη Σύνοδο του Λατερανού (649) και αγωνίσθηκε να μην εδραιωθεί η αίρεση αυτή στην Ανατολή. Κυνηγήθηκε από τις Εκκλησίες της Ανατολής, συνελήφθη από τον Αυτοκράτορα Κώνστα Β΄ και του κόπηκε η γλώσσα και το δεξί χέρι. Έγραψε πολλά έργα: Τα «Κεφάλαια περί Αγάπης», «Η Μυσταγωγία», εξηγήσεις πάνω στα συγγράμματα του Αγ. Διονυσίου Αεροπαγίτη (ψευδο-Διονύσιου), καθώς και πολλά έργα κατά του Μονοφυσιτισμού και Μονοθελητισμού. Η μνήμη του εορτάζεται στις 21 Ιανουαρίου.

Ο Μονοθελητισμός είχε ήδη ξεκινήσει επί  Ιουστινιανού Α΄ (γνωστού Μονοθελίτη) και κορυφώθηκε επί Ηρακλείου και Κώνστα Β΄ (642-668), με τη δημοσίευση του «Τύπου». Η Ρώμη κατά την περίοδο αυτή αντέδρασε και δεν υπετάγη στον Μονοθελητισμό. Ούτε ο Θεόδωρος Α΄ (642-649), ούτε ο Μαρτίνος Α΄ (649-655), ούτε ο Ευγένιος Α΄ (654-657), ούτε ο Βιταλιανός (657-672) προσεχώρησαν, μάλιστα δε των τριών πρώτων το μνημόσυνο είχε διακόψει η ΚΠολη, το επανέφερε δε στον τελευταίο, καθότι αυτός ειδοποίησε τον Αυτοκράτορα για την εκλογή του. Οι τρεις τελευταίοι είναι 'Αγιοι από τον Παπισμό, ο δε δεύτερος και από την Ορθοδοξία. Ο Μαρτίνος Α΄ μαρτύρησε αρνούμενος τον Μονοθελητισμό και πέθανε στις 16.9.655. Η Ρώμη είχε εκλέξει τον Ευγένιο Α΄ ενώ ζούσε ο Μαρτίνος Α΄. Ο Ευγένιος Α΄ εκλέχθηκε στις 10.8.654, ενώ ο εξόριστος Μαρτίνος Α΄ δεν διαμαρτυρήθηκε. Πρώτη ενέργεια του Ευγένιου Α΄ ήταν να αποκαταστήσει καλές σχέσεις και διάλογο με την ΚΠολη, σχετικά με την αίρεση αυτή, γι' αυτό έστειλε στην ΚΠολη αντιπροσωπεία για συζητήσεις. Η αντιπροσωπεία προσκόμισε στη Ρώμη επιστολή του ΚΠόλεως Πέτρου, η οποία θεωρήθηκε ύποπτη και σκοτεινή και απάδουσα προς την εκκλησιαστική τάξη, είναι δε σαφώς αιρετική και πολύ χειρότερη από εκείνες των προκατόχων του. Η επιστολή αυτή δημιούργησε σφοδρές αντιδράσεις στη Ρώμη, μέχρι που εμποδίστηκε ο Πάπας να τελέσει τη λειτουργία των Χριστουγέννων, αν δεν καταδίκαζε την επιστολή. Πράγματι, ο Ευγένιος απάντησε στον Πατριάρχη με ρητή καταδίκη για όσα ανέφερε στην επιστολή του. Όταν ο Αυτοκράτορας Κώνστας Β΄ πληροφορήθηκε την άμεση ενέργεια του Πάπα, σχεδίαζε πως να εξοντώσει και αυτόν, αλλά δεν πρόφθασε, διότι ο Πάπας πέθανε στις 2.6.657. Εκτός από τη Σύνοδο του Λατερανού (649), που καταδίκασε επίσημα τον Μονοθελητισμό, μια Σύνοδος των Αφρικανών Επισκόπων (646) είχε ήδη καταδικάσει επίσημα τον Μονοθελητισμό. Κανείς λοιπόν από τους ανωτέρω Πάπες δεν προσχώρησε στον Μονοθελητισμό, ούτε ο Πάπας Ευγένιος Α΄, μάλιστα δε ο αποκρισάριος του Πάπα Βιταλιανού στην ΚΠολη, Αναστάσιος, μαρτύρησε μαζί με τον άγιο Μάξιμο και τον μαθητή του Αναστάσιο. Αν κάποιος από τους Πάπες αυτούς είχε προσχωρήσει στον Μονοθελητισμό, τότε θα αφοριζόταν από την ΣΤ΄ Οικουμενική Σύνοδο (680), όπως αφορίσθηκαν οι: Ρώμης Ονώριος (625-638), ΚΠόλεως Σέργιος Α΄ (610-638), Πύρρος Α΄ (638-641), Παύλος Β΄ (641-653), Πέτρος (654-666) και Αλεξανδρείας Κύρος (630-643) ως αιρετικοί Μονοθελήτες. Η Σύνοδος λοιπόν αυτή αφόρισε 6 Πατριάρχες!!!

Συμπερασματικά, όταν αγωνιζόταν ο άγιος Μάξιμος (580-662) κατά του Μονοθελητισμού δεν ήταν μόνος. Είχε πίσω του τουλάχιστον την Εκκλησία της Ρώμης και τους Επισκόπους της Αφρικής.

Πώς και με ποιό τρόπο πάλι η αγία Εκκλησία του Θεού είναι εικόνα και τύπος της ψυχής καθ' εαυτή Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού, Μυσταγωγία, εκδ. Αποστολική Διακονία,

Μετάφραση Ιγνατίου Σακαλή, Σχόλια Δημητρίου Στανιλοάε

 

Εδίδασκε ακόμα, ότι δεν έχει μόνο τη δυνατότητα η αγία Εκκλησία να είναι εικόνα του ανθρώπου ολόκληρου, που αποτελείται κατά τη σύνθεση του από σώμα και ψυχή. Είναι επίσης εικόνα και της ψυχής της ίδιας, όταν τη θεωρήσωμε καθ' εαυτή με το λόγο.

Έλεγε, οτι η ψυχή γενικά αποτελείται από νοερή και ζωτική δύναμη κι ότι η νοερή δύναμη κινείται με αυτεξούσια θέληση, ενώ η ζωτική μένει ακίνητη μέσα στη φύση της, χωρίς τη δύναμη της εκλογής. Συνεχίζοντας, έλεγε, ότι στο νοερό μέρος ανήκουν η θεωρητική μαζί και η πρακτική δύναμη· ότι η θεωρητική δύναμη λέγεται νους, ενώ η πρακτική λόγος. Ο νους είναι που κινεί τη νοερή δύναμη: για τη ζωτική ασκεί πρόνοια ο λόγος. Ο ένας είναι και καλείται σοφία, κι εννοώ το νου, όταν φυλάγη ολότελα απαράτρεπτες τις κινήσεις του προς τον Θεό. Όμοια καιο λόγος είναι και λέγεται, φρόνηση, όταν με τις πράξεις ενώνοντας με το νου φρόνιμα τη ζωτική δύναμη, που κατευθύνει προνοητικά, την παρουσιάζη σύμφωνη μαζί του, αφού έχει την ίδια μ' αυτόν κι όμοια σφραγίδα του Θεού κερδισμένη με την αρετή. Έλεγε, ότι αυτή μοιράζεται φυσικά και στο νού και στο λόγο, ώστε να είναι μάλλον και να φαίνεται από την αρχή η ψυχή ότι αποτελείται από το νού και το λόγο, επειδή είναι νοερή και λογική. Είναι φανερό ότι η ζωτική δύναμη θεωρείται δύναμη και των δύο- του νου εννοώ και του λόγου- κατά ισότητα. Ούτε είναι ορθό να εννοήσωμε ότι ένα από αυτά είναι άμοιρο από ζωή, αλλά ότι αυτή μοιράζεται και στα δύο. Χάρη στη ζωή ο νους, πουείπαμε ότι λέγεται, και σοφία, προχωρώντας στην απλότητα με τη θεωρητική ενέργεια μέσα σε απόρρητη σιωπή και γνώση οδηγείται στην αλήθεια με την αλησμόνητη και αδιάκοπη γνώση. Και ο λόγος, που τον εκαλέσαμε φρόνηση, με τη σύμφωνη με την αρετή πρακτική ενέργεια του σώματος, καταλήγει, περνώντας από την πίστη, στο αγαθό . Από τα δύο αυτά απαρτίζεται η αληθινή επιστήμη των θείων κι ανθρώπινων πραγμάτων, η αληθινά άσφαλτη γνώση, όλης της θεΐκώτατης χριστιανικής φιλοσοφίας η κατάληξη (1).

Εἰσαγωγὴ στὴ «Μυσταγωγία» τοῦ Ἁγ.Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ Πρωτ. Δημήτριος Στανιλοάε

 Πρωτ. Δημήτριος Στανιλοάε

Συστάσεις τοῦ νοῦ πρός τήν ψυχή

Στὸ «Περὶ Διαφόρων Ἀποριῶν», ὁ ἅγιος Μάξιμος ἐξηγεῖ μὲ μιὰ ὑψηλὴ φιλοσοφικὴ καὶ θεολογικὴ σκέψη, μιὰ μεγάλη σειρὰ ἀπὸ ὀντολογικὰ προβλήματα. Παρουσιάζοντας τὸ θεῖο σχέδιο ποὺ δημιούργησε τὰ πάντα, γιὰ νὰ κινηθοῦν πρὸς τὴν τελείωσή τους μέσα στὸ Θεό, ἑρμηνεύει τὶς πιὸ βασικὲς ἀπόψεις τῆς πραγματικότητας. Σ’ αὐτὸ τὸ ἔργο ὁ ἅγιος Μάξιμος ἐξηγεῖ κυρίως τοὺς θεολογικοὺς ὅρους καὶ τὸν ὀντολογικὸ χαρακτῆρα τῆς κίνησης τῶν πάντων πρὸς τὸ Θεό, μὲ τὴν ἀνάπτυξη τῆς πνευματικῆς ζωῆς, ἀλλὰ οὔτε αὐτοὶ οἱ ὅροι, οὔτε ἡ πνευματικὴ ζωὴ παρουσιάστηκαν στὸ «Περὶ Διαφόρων Ἀποριῶν» σὰ σύνολο συστηματικό.

 Στὰ «Κεφάλαια Σ’ περὶ Θεολογίας καὶ τῆς Ἐνσάρκου Οἰκονομίας τὸν Υἱοῦ Θεοῦ» ὁ ἅγιος Μάξιμος ἐκθέτει ἕνα ἀρκετὸ μέρος τοῦ ὑλικοῦ, ποὺ περιέχεται στὸ «Περὶ Διαφόρων Ἀποριῶν», μὲ τὴ μορφὴ σύντομων ἀφορισμῶν. Ἀλλὰ οὔτε σ’ αὐτὸ τὸ ἔργο παρουσιάζεται τὸ ὑλικὸ σὲ πραγματικὴ καὶ λογικὴ συνέχεια.

Μιὰ μεγαλύτερη προσπάθεια νὰ παρουσιαστῆ ἡ πνευματικὴ ζωή, οἰκοδομημένη πάνω στὶς θεολογικὲς προϋποθέσεις, ποὺ ἐξηγοῦνται στὸ «Περὶ Διαφόρων Ἀποριῶν», γίνεται ἀπὸ τὸν ἅγιο Μάξιμο στὸ ἔργο του «Εἰς τὴν Προσευχὴν τοῦ Πάτερ Ἡμῶν»’ πρὸς ἕνα φιλόχριστον Ἑρμηνεία Σύντομος», ἀλλὰ πιὸ πολὺ στὸ «Πρὸς Θαλάσσιον». Ἰδιαίτερα στὸ τελευταῖο τοῦτο ἔργο, ὁ ἅγιος Μάξιμος παρουσιάζει τὴ χριστιανικὴ πνευματικὴ ζωὴ σὰν ἕνα σύνολο ποὺ ὑψώνεται διαδοχικὰ ὥς τὴν τελειοποίησή του μέσα στὴν ἕνωση μὲ τὸ Θεό. Ὅπως στὸ «Περὶ Διαφόρων Ἀποριῶν» καὶ στὰ «Κεφάλαια Σ’ περὶ Θεολογίας καὶ τῆς Ἐνσάρκου Οἰκονομίας», ὁ ἅγιος Μάξιμος βλέπει καὶ στὸ «Πρὸς Θαλάσσιον» αὐτὴ τὴν κίνηση σὰν φαινόμενο ἀτομικῆς ζωῆς καὶ σὰν οἰκουμενικὴ δυναμικὴ κίνηση, ποὺ ὁδηγεῖ ὅλο τὸν κόσμο σὲ ἕνωση μὲ τὸ Θεό. Στὴ «Μυσταγωγία» ὁ ἅγιος Μάξιμος ἐκθέτει συστηματικὰ αὐτὴ τὴν ἴδια ἐξύψωση τοῦ ἀτόμου καὶ τοῦ κόσμου πρὸς τὸ Θεό. Ὅμως σ’ αὐτὸ τὸ μικρὸ ἔργο, περιγράφει τὴν ἐξύψωση μὲ πολὺ πιὸ περιληπτικὸ καὶ συγκεντρωμένο τρόπο.

Γι’ αὐτὸ ἀκριβῶς, μὴν μπορῶντας ν’ ἁπλωθῆ στὴν ἀνάλυση τῶν διαφόρων στιγμῶν τῆς κίνησης, ὁ ἅγιος Μάξιμος ἔκανε ἀνάγλυφη σ’ αὐτὸ τὸ ἔργο, μὲ τρόπο πιὸ ἔντονο καὶ καθαρό, τὴ διαδοχὴ τῶν βαθμίδων αὐτῆς τῆς ἀνάπτυξης, καὶ ἐπέμεινε λιγώτερο στὸν τρόπο, σύμφωνα μὲ τὸν ὁποῖο μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νὰ ἐπιτύχη τὴν κάθε πνευματικὴ βαθμίδα. Θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε ὅτι σ’ αὐτὸ τὸ ἔργο ἔχομε ὅλη τὴν ἀνθρωπολογικὴ καὶ κοσμολογικὴ θεωρία τοῦ ἁγίου Μαξίμου σκιαγραφημένη σὲ πιὸ πυκνὴ μορφὴ καί, γι’ αὐτό, σ’ ἕνα σύνολο καθαρὸ στὶς γενικὲς γραμμές του

Μ’ αὐτὸ τὸ σκοπό, ὁ ἅγιος Μάξιμος παρουσιάζει τὸν ἄνθρωπο καὶ τὸν κόσμο νὰ ἔχουν σὰν πρότυπο τὴν Ἐκκλησία. Παρουσιάζει ἔτσι ἀνάγλυφα τὴν ἐξύψωση πρὸς τὸ Θεὸ σὰν τὸ κύριο χαρακτηριστικό του ἀνθρώπου καὶ τοῦ κόσμου. Ἡ ἑνότητα καὶ ἡ κίνηση πρὸς τὸ Θεὸ εἶναι οἱ δυὸ συντεταγμένες ὅλης τῆς κτιστῆς πραγματικότητας. Ὑπάρχει μιὰ ἀρχικὴ ἑνότητα τοῦ κόσμου καὶ τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλὰ αὐτὴ ἡ ἑνότητα ἀναπτύσσεται μὲ τὴν κίνηση πρὸς τὸ Θεὸ καὶ τελειοποιεῖται σὰν ἑνότητα μέσα σ’ Αὐτόν. Ἡ ἀρχικὴ ἑνότητα εἶναι κι αὐτὴ μιὰ ἑνότητα μέσα στὸ Θεό, γιατί διαφορετικὰ δὲ θὰ ἦταν δυνατή. Ἀλλὰ αὐτὴ ἡ μέσα στὸ Θεὸ ἑνότητα ζωοποιεῖται ἀπὸ τὴν ὤθηση πρὸς μιὰ ἑνότητα ἀκόμη πιὸ ἔντονη ἀνάμεσα στὰ μέρη τοῦ ἀνθρώπου ἢ τοῦ κόσμου ἐν Θεῷ. Γιὰ νὰ ἐπιτύχουν αὐτὴ τὴν τελειοποιημένη ἑνότητα, τὰ μέρη ἔχουν τὴν κίνηση σὰν ἔμφυτη ἰδιότητα. Ὁ ἅγιος Μάξιμος ἑλκύει τὴν προσοχὴ τόσο στὴν ἑνότητα τῶν μερῶν, ὅσο καὶ στὰ μέρη ποὺ εἶναι ἑνωμένα μέσα στὴν ἑνότητα αὐτή

Ερμηνεία στην Αποκάλυψη (Γ')

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΛΥΨΙΝ
ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΚΑΙ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ

(ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΑ ΑΘΑΝ. ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΥ)
ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΛΥΨΙΝ

Ομιλία 3η
(Αποκ. 1, 1-4β)

(Ο μακαρισμός των αναγνωστών, ακροατών και τηρητών του θείου λόγου. - Χαιρετισμός προς τις επτά Εκκλησίες.)

«Αποκάλυψις Ιησού Χριστού, ην έδωκεν αυτώ ο Θεός, δείξαι τοις δούλοις αυτού α δει γενέ­σθαι εν τάχει, και εσήμανεν αποστείλας δια του αγγέλου αυτού τω δούλω αυτού Ιωάννη,
»ος εμαρτύρησε τον λόγον του Θεού και την μαρτυρίαν Ιησού Χριστού, όσα είδε.
»Μακάριος ο αναγινώσκων και οι ακούοντες τους λόγους της προφητείας και τηρούντες τα εν αυτή γεγραμμένα· ο γαρ καιρός εγγύς»
«Και εσήμανεν αποστείλας δια του αγγέλου αυτού τω δούλω αυτού Ιωάννη, ος εμαρτύρησε τον λόγον του Θεού και την μαρτυρίαν Ιησού Χρι­στού, όσα είδε.»2.

Δηλαδή: Και ηρμήνευσεν ο Χρι­στός, αφού έστειλε δια του Αγγέλου Του προς τον δούλον Του Ιωάννην, ο οποίος εμαρτύρησε τον λόγον του Θεού και την μαρτυρίαν του Ιησού Χρι­στού και όσα αποκαλυπτόμενα είδε.

«Τω δούλω αυτoύ Ιωάννη.» Πρόκειται δια τον ευαγγελιστήν Ιωάννην, ο οποίος δια το εξαιρετικόν των αποκαλύψεων καταγράφει το όνομά του -πράγμα το οποίον δεν κά­μνει εις το ευαγγέλιόν του-, διότι εγνώριζε ότι μετά από αυτόν θα ετίθετο θέμα, όπως και ετέθη: ποιος ο συγγραφεύς του βιβλίου της Αποκαλύψεως; Έτσι καταγράφεται το όνομα του Αποστόλου και ιερού Ευαγγελιστού, δια να καταδεικνύεται ότι το βιβλίον αυτό δεν είναι ψευδεπίγραφον, δεν είναι νόθον, αλλά είναι γνήσιον, είναι έργον του ευαγγελιστού Ιω­άννου. Δεν είναι μικρής σημασίας αυτό, αγαπητοί μου· είναι μεγίστης σημασίας· διότι, αν είναι του Ιωάννου, τότε πόσον πρέπει να το προσέξωμε το βιβλίον αυτό!... Και πραγματικά η Εκκλησία έκρινε ότι το βιβλίον της Αποκαλύψεως είναι του Ιωάν­νου, του Ευαγγελιστού και Μαθητού του Χριστού. Συνεπώς δικαίως και επαξίως κατέλαβε την θέσι εις τον Κανόνα των βιβλίων της Καινής Διαθήκης· δηλαδή είναι βιβλίον που είναι πια Αγία Γραφή.

Ερμηνεία εις την Αποκάλυψη (B)

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΛΥΨΙΝ
ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΚΑΙ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ

(ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΑ ΑΘΑΝ. ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΥ)

Η Α π ο κ ά λ υ ψ ι ς
Του Αποστόλου και Ευαγγελιστού
Ιωάννου του Θεολόγου
Ομιλία 2α

(Αποκ. 1, 1)
(Ανάλυσις των : «Αποκάλυψις», «δει», «εν τάχει». -Προοίμιον)

«Αποκάλυψις Ιησού Χριστού, ην έδωκεν αυτώ ο Θεός, δείξαι τοις δούλοις αυτού α δει γενέσθαι εν τάχει, και εσήμανεν αποστείλας δια του αγγέλου αυτού τω δούλω αυτού Ιωάννη,
»ος εμαρτύρησε τον λόγον του Θεού και την μαρτυρίαν Ιησού Χριστού, όσα είδε.
»Μακάριος ο αναγινώσκων και οι ακούοντες τους λόγους της προφητείας και τηρούντες τα εν αυτή γεγραμμένα. ο γαρ καιρός εγγύς» 1.

Θαυμασία, αγαπητοί μου εισαγωγική επιγραφή του όλου αυτού βιβλίου, ως συμπύκνωσις πολλών απαραιτήτων στοιχείων.

Και πρώτα-πρώτα: Η εισαγωγική αυτή επιγραφή του βιβλίου της Αποκαλύψεως διακρίνεται δια τον επίσημον τόνο της, τον επίσημο χαρακτήρα της, και υπενθυμίζει την επιγραφή προφητικών βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης. έχει μια μεγαλοπρέπεια. Παραβάλατε την επιγραφικήν εισαγωγήν του βιβλίου του Ησαΐου, που λέγει:

«Όρασις, ην είδε Ησαΐας υιός Αμώς, ην είδε κατά της Ιουδαίας και κατά Ιερουσαλήμ εν βασιλεία Οζίου και Ιωάθαμ και Άχαζ και Εζεκίου, οι εβασίλευσαν της Ιουδαίας» 2.

Δεύτερον: Γίνεται γνωστός ο χαρακτήρ του βιβλίου, με τον χαρακτηρισμόν «Αποκάλυψις». Δηλαδή πρόκειται -μας το ειδοποιεί ο ιερός συγγραφεύς- περί προφητικού βιβλίου.

Τρίτον: Δηλούται το κύρος και η αυθεντία του βιβλίου, διότι πηγή της Αποκαλύψεως είναι αυτός ο Θεός και ο Ιησούς Χριστός, είτε προσωπικώς ομιλεί είτε δι΄ Αγγέλου.

Τέταρτον: Σημειούται ο σκοπός της καταγραφής της Αποκαλύψεως, όταν λέγη «δείξαι τοις δούλοις αυτού α δει γενέσθαι εν τάχει». Ώστε λοιπόν να που διαγράφεται και ο σκοπός του βιβλίου. Ποιος ο σκοπός που εγράφη το βιβλίον της Αποκαλύψεως; Για να δειχθούν εις τους δούλους του Θεού εκείνα τα οποία πρόκειται να γίνουν γρήγορα.

Πέμπτον: Γνωστοποιείται ο συγγραφεύς. Ποιος είναι; «Τω δούλω αυτού Ιωάννη». Είναι ο Ιωάννης, ο Ευαγγελιστής. ο επιστήθιος Μαθητής του Χριστού. ο συγγραφεύς του ομωνύμου ευαγγελίου και των τριών καθολικών επιστολών.

Έκτον: Εκτίθεται το περιεχόμενον του βιβλίου: «τον λόγον του Θεού και την μαρτυρίαν Ιησού Χριστού, όσα είδε». Ώστε αυτά μας καταγράφει ο ευαγγελιστής Ιωάννης: «τον λόγον του Θεού». Ώστε λοιπόν το βιβλίον της Αποκαλύψεως έχει «τον λόγον του Θεού», έχει «την μαρτυρίαν του Ιησού Χριστού, όσα είδε» . ο ιερός συγγραφεύς δεν θα προσθέση, δεν θα αφαιρέση.

Τελειώνοντας το βιβλίο θα σημειώση ο ευαγγελιστής Ιωάννης: «Όποιος προσθέση ή αφαιρέση κάτι από το βιβλίον αυτό, να του αφαιρεθή η μερίδα του από το δένδρον της ζωής»3. Δηλαδή να μη μπη στη Βασιλεία του Θεού όποιος παραποιήση, αφαιρέση, προσθέση και κακοποιήση το βιβλίο. Συνεπώς θα είχε πρώτην εφαρμογή στο πρόσωπο του Ιωάννου, εάν το έκανε ο ίδιος. Αλλά τι γράφει; «Όσα είδε», όσα άκουσε. τίποτα παραπάνω, τίποτα παρακάτω.

Κεντρική ιδέα δε του βιβλίου είναι: η δευτέρα του Χριστού Παρουσία. Κεντρική ιδέα. Ο πόλεμος, όπως σας έλεγα την περασμένη φορά στην εισαγωγή, ο πόλεμος των αντιθέων δυνάμεων κατά της Εκκλησίας, η κατανίκησις αυτών υπό του Ιησού Χριστού και η ένδοξος Βασιλεία Αυτού εις τους αιώνας των αιώνων.

Έβδομον: Αναδεικνύεται ο προορισμός του βιβλίου, με τον μακαρισμόν εκείνων που αναγινώσκουν, εκείνων που ακροώνται και εκείνων που τηρούν τον λόγον του Θεού. «Μακάριος, λέγει εις αυτήν την εισαγωγικήν επιγραφήν, Μακάριος ο αναγινώσκων και οι ακούοντες τους λόγους της προφητείας και τηρούντες τα εν αυτή γεγραμμένα».

Και, τέλος, όγδοον: Καθορίζεται ότι ο χρόνος πληρώσεως του περιεχομένου του βιβλίου είναι βραχύς. «ο γαρ καιρός εγγύς». γιατί, λέγει, ο καιρός είναι κοντά.

Αυτά βλέπομε, αγαπητοί μου, στη εισαγωγική αυτή επιγραφή του βιβλίου. Παίρνομε δηλαδή όλες αυτές τις πληροφορίες για το βιβλίον της Αποκαλύψεως.

* * *

Και τώρα, συν Θεώ Αγίω, εισερχόμεθα εις την ανάλυσι, λέξι-λέξι, φράσι-φράσι, του ιερού κειμένου. Έχει τόση ομορφιά το ιερό κείμενο... Κι αν ακόμη μας έλεγαν ότι πρέπει να τρέξουμε,... πώς να τρέξης, όταν το ίδιο το κείμενο σε καθηλώνη να το προσέξης;...

«Αποκάλυψις Ιησού Χριστού» 4.

«Αποκάλυψις»! Ας μείνωμε εις την λέξιν αυτή. Με τον όρον αυτόν αρχίζει αυτό το θαυμάσιον βιβλίον της Καινής Διαθήκης.

Δευτέρα Παρουσία - Αντίχριστος Αρχ. Αθανασίου Μυτιληναίου

Αρχ. Αθανασίου Μυτιληναίου
Από τους Μακαρισμούς της Αποκαλύψεως

Μακάριος ο αναγινώσκων και οι ακούοντες τους λόγους της προφητείας και τηρούντες τα εν αυτή γεγραμμένα, ο γαρ καιρός εγγύς (Αποκ. Α΄ 3).

Ανάμεσα στις τρομακτικές εικόνες του Προφητικού Βιβλίου της Αποκαλύψεως που είναι και το τελευταίο Βιβλίο της Καινής Διαθήκης, γραμμένο από το χέρι του Αγίου Ιωάννου του Ευαγγελιστού, όταν ήταν εξόριστος στην νήσο Πάτμο κατά την περίοδο που ο Δομετιανός είχε εξαπολύσει διωγμό κατά της Εκκλησίας, οι επτά Μακαρισμοί αποτελούν μικρές οάσεις που αναπαύουν τον πιστό αγωνιστή στην κονίστρα του κόσμου τούτου και τον παρηγορούν για τα επικείμενα δεινά που απειλούν τον αποστατημένο από το Θεό, κόσμο.

Ο Πρώτος Μακαρισμός τοποθετείται στην εισαγωγική επιγραφή του όλου Βιβλίου της Αποκαλύψεως που καλύπτει τους τρεις πρώτους στίχους.

Μπορεί κανείς να πη, ότι το Βιβλίον αυτό αρχίζει και τελειώνει με έναν ευτυχισμό.
Ευτυχίζει τον άνθρωπο εκείνον που μελετά τον λόγον του Θεού και τον εφαρμόζει μέσα στην αποστατημένη εποχή του, για να φτάση στο τέρμα που είναι η επικράτησι της Βασιλείας του Θεού και για την οποία η ψυχή εύχεται: «Ναι έρχου, Κύριε Ιησού» (Αποκ. κβ' 20).

Ο Μακαρισμός αυτός που αναφέρεται στη μελέτη και εφαρμογή του Νόμου του Θεού, μας θυμίζει έναν άλλον μακαρισμό που αντιφωνώντας ο Χριστός τον ευτυχισμό που του απέδιδε μια γυναίκα του λαού, είπε: «Μακάριοι οι ακούοντες τον λόγον του Θεού και φυλάσσοντες αυτόν» (Λουκ. ια' 28).

Το Βιβλίον της Αποκαλύψεως είναι ένα προφητικό βιβλίο. Όταν όμως λέμε προφητικό βιβλίο, δεν εννοούμε ότι εξαγγέλλει μόνον μελλοντικά γεγονότα, άλλα όπως τα προφητικά βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης, περιέχει θεόπνευστες παραινέσεις, έλεγχο, παρηγορία, διδασκαλία.

Ο σκοπός για τον οποίον εγράφη, είναι, συνεπώς:

α΄ Να ενισχύση τους πιστούς για τα επικείμενα γεγονότα μέχρι της Δευτέρας του Χριστού Παρουσίας.

β΄ Να συμμορφωθούν οι πιστοί με το περιεχόμενο του Βιβλίου εν όψει της Δευτέρας Παρουσίας και μελλούσης Κρίσεως.

γ΄ Να υπενθυμίση ότι «ο καιρός εγγύς».

Ο γαρ καιρός εγγύς

Για τον ερχομό του Μεσσίου στην Π. Διαθήκη, ο χρόνος ήταν αόριστος. Αντίθετα, στην Κ. Διαθήκη ο ερχομός της Β' Παρουσίας του Χριστού, είναι «εγγύς», είναι πολύ κοντά.
Ο Απ. Παύλος γράφει σχετικά: «Τούτο φημί, αδελφοί, ο καιρός συνεσταλμένος το λοιπόν εστιν» (Α΄ Κορ. ζ΄ 29), και ο Απ. Πέτρος προσθέτει: «Πάντων το τέλος ήγγικε» (Α΄ Πέτρ. δ΄ 7).

Η φράσις του Ευαγγ. Ιωάννου «ο γαρ καιρός εγγύς» που φανερώνει μιά βιασύνη, ένα λαχάνιασμα για το επερχόμενο τέλος, κάνει ώστε να νομίζη κανείς ότι ήδη ακούει τους καλπασμούς του χρόνου.

Θέλοντας ο Κύριος να αισθητοποιήση αυτό το «εγγύς», ανεφέρθη στο παράδειγμα της συκιάς που το μπουμπούκιασμα των φύλλων της πάνω στα κλαδιά της προαναγγέλει το πλησίασμα του καλοκαιριού (Ματθ. κδ΄ 32).

Πολύ φυσικό, λοιπόν, ήταν να ερωτηθή ο Κύριος από τους Μαθητάς του, για τα «σημεία» εκείνα που θα προανήγγειλαν τον δεύτερο ερχομό του. «Ειπέ ημίν, πότε ταύτα έσται και τι το σημείον της σης παρουσίας και της συντελείας του αιώνος;» (Ματθ. κδ΄ 3).

Ποία, δηλαδή, είναι τα «σημεία των καιρών»;.

Και ως προς τον χρόνο της Δευτέρας του Κυρίου παρουσίας, διατηρείται απόλυτη σιωπή.
Ο χρόνος αυτός είναι ολότελα άγνωστος και στους ανθρώπους και στους αγγέλους (Ματθ. κδ΄ 36, Πραξ. α΄ 7).
Αντίθετα, ως προς τα «σημεία» εκείνα που θα προηγηθούν της Μεγάλης εκείνης του Κυρίου Ημέρας, ο ίδιος ο Κύριος τα διεσάφισε.

Και είναι τα εξής:

α΄ Η κήρυξις του Ευαγγελίου σε όλο τον κόσμο.

«Και κηρυχθήσεται τούτο το Ευαγγέλιον της Βασιλείας εν όλη τη οικουμένη εις μαρτύριον πάσι τοις έθνεσι και τότε ήξει το τέλος» (Ματθ. κδ΄ 14). Φυσικά, η εξάπλωσις του Ευαγγελίου σε μια παγκόσμια κλίμακα, δεν σημαίνει και αποδοχή του απ' όλους τους ανθρώπους. Αυτό το «εις μαρτύριον πάσι τοις έθνεσι» υπονοεί την απιστία πολλών που θα μείνουν αναπολόγητοι κατά την κρίσι.

β΄ Η επιστροφή του Ισραήλ εις την χριστιανική πίστι.

Ο Απ. Παύλος μας αποκαλύπτει στην προς Ρωμαίους επιστολή του ότι όταν «το πλήρωμα των εθνών εισέλθη» δηλ. μετά από τον καθωρισμένο αριθμό των εθνικών που θα εισέλθουν στην Βασιλεία του Θεού, τότε, «πας Ισραήλ σωθήσεται» (Ρωμ. ια΄ 25-32). Ενας υπαινιγμός του Κυρίου πάνω σ' αυτό το σημείο είναι το Λουκ. ιγ΄ 36.

γ΄ Τις παραμονές της Δευτέρας Παρουσίας θα σημειωθή μεγάλη αποστασία που θα την προκαλέσουν ψευδοπροφήται που «πολλούς πλανήσουσιν» (Ματθ. κδ' 4, 5).

Το ίδιο σημειώνει και ο Απ. Παύλος, ότι δεν θα γίνη η Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου «εάν μη έλθη η αποστασία πρώτον» (Β΄ Θεσ. β΄ 3). Και ο Κύριος συμπληρώνει: «Και δια το πληθυνθήναι την ανομίαν ψυγήσεται η αγάπη των πολλών» (Ματθ. κδ΄ 12).
Τις ημέρες εκείνες θα έχη πλεονάσει η αμαρτία και η ιδιοτέλεια.

δ΄ Η εμφάνισις του Αντιχρίστου.

Αποκάλυψις του Ιωάννου π. Αθανάσιος Μυτιληναίος

Αποκάλυψις του Ιωάννου

Είναι λοιπόν ένα αληθινό αριστούργημα το βιβλίον της Αποκαλύψεως. Έχει ενότητα. έχει συμμετρία. έχει ευρυθμία. έχει δύναμιν λόγου. έχει, παρά την πτωχεία των λέξεων, πλούτο χρωμάτων και τόνων. έχει μία αφάνταστη ποικιλία θεμάτων. έχει μία πλαστικότητα. έχει μια ζωηρότητα και μια παραστατικότητα το βιβλίο αυτό, τόση, που συναρπάζει εκείνον που το διαβάζει.
Για κανένα άλλο βιβλίο δεν γράφηκαν τόσα βιβλία. Για κανένα! Ακόμη και για το πιο κλασσικό βιβλίο στην ανθρωπίνη Ιστορία, στην ιστορία της ανθρωπίνης γραμματείας! Κανένα άλλο βιβλίο δεν είχε τόσες συγγραφές γι' αυτό. Πάρα πολλά βιβλία έχουν γραφή, γράφονται και θα γράφωνται για το βιβλίον της Αποκαλύψεως. Αληθής πλούτος πραγματικά! Είναι βαθυστόχαστο βιβλίο. αφυπνιστικό συνειδήσεων. συναρπαστικό! Με σκηνικά. τα σκηνικά του είναι ο ουρανός και η γη! Ο χρόνος στον οποίον κινείται, που δεν χωράει η ανθρώπινη Ιστορία, είναι η παγκόσμια Ιστορία και η Αιωνιότητα!

π. Αθανάσιος Μυτιληναίος 

Γενικά περί αιρέσεων π. Αθανασίου Μυτιληναίου

Αίρεσις: ο εσωτερικός εχθρός της Εκκλησίας

Τρεις απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του π. Αθανασίου Μυτιληναίου

Ομιλία πρώτη

Επειδή στις μέρες μας, αγαπητοί μου, όπως λέγει εκεί ένας ψαλμικός στοίχος, πολλοί «μονιοί άγριοι»1 δηλαδή αγριογούρουνα, λυμαίνονται την χριστοφυτευθείσα άμπελο της Εκκλησίας με τις αιρέσεις τους, καλό θα ήταν αυτές οι τρεις ομιλίες μας να αφιερωθούν εις το μεγάλο αυτό θέμα των αιρετικών, των εχθρών αυτών της Εκκλησίας μας, οι οποίοι εχθροί είναι εσωτερικοί. Διότι εκείνοι οι οποίοι ασκούν διωγμόν εναντίον της Εκκλησίας είναι εχθροί εξωτερικοί∙ εκείνοι όμως οι οποίοι μετέρχονται την αίρεσιν, αυτοί είναι εχθροί εσωτερικοί.

Ουδέποτε η Εκκλησία εφοβήθη τους διωγμούς τούς εξωτερικούς αντιθέτως, με τους εξωτερικούς διωγμούς, ελαμπρύνθη, εμεγαλύνθη, και ανεδείχθησαν Ήρωες και Άγιοι και Μάρτυρες, οι οποίοι εστόλισαν την Εκκλησία με πορφυρούν ένδυμα, που είναι τα αίματά τους. Εκείνο που φοβήθηκε η Εκκλησία είναι η αίρεσις, είναι ο εσωτερικός εχθρός και ακριβώς εκεί κινείται με κάθε τρόπο, δια να απομακρύνη κάθε αιρετική διδασκαλία και κάθε αιρετικόν άνθρωπον.

Οι αντιξοότητες εις το έργον της Εκκλησίας

Όταν ιδρύθη η Εκκλησία του Χριστού επί της γης, δεν εγκατεστάθη, όπως είναι γνωστόν από την Εκκλησιαστική μας Ιστορία, δεν εγκατεστάθη επί φιλικού εδάφους∙ ο χώρος επί του οποίου εγκατεσταθη ήτο εχθρικός.

Η γη, όπως είναι γνωστό, με την πτώσι των πρωτόπλαστων κατέστη δαιμονοκρατούμενη. Ο θεός του κόσμου τούτου2, ο Διάβολος, είναι εκείνος ο οποίος με την πτώσι των πρωτόπλαστων δεν κατέκτησε μόνον αυτούς, αλλά κατέκτησε και την γην.
Όταν λέμε ότι κατέκτησε, δεν εννοούμε ότι ο κύριος του αιώνος τούτου ήτο ο Διάβολος∙ κύριος παραμένει πάντοτε, αγαπητοί μου, ο Θεός αλλά εννοούμε ότι επέτρεψε ο Θεός στον Διάβολο να ασκή την επιρροή του επί των ανθρώπων και επί της αλόγου κτίσεως. Έτσι οι άνθρωποι μπορούσαν παρά πολύ εύκολα να γίνουν όργανα του, και με τον τρόπον αυτόν να πολεμήση ο Διάβολος την Εκκλησία.

Βεβαίως, όταν ενεφανίσθη η Εκκλησία, ο Διάβολος συνετρίβη∙ συνετρίβη επί του Σταυρού του Χριστού. Τα θέματα που εκάναμε έδειξαν αυτό, ότι ο Διάβολος εκεί ενικήθη, εις τον Σταυρόν και εις τον Αδην. Όμως αφέθη να δρά, όχι ανεξελέγκτως, αλλά αφέθη να δρα έως ότου τελειώση η Ιστορία του κόσμου.

Περί πνευματικής αναισθησίας † Π. ΑΘΑΝ. ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΥ

† Π. ΑΘΑΝ. ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΥ

Περί πνευματικής αναισθησίας
(Απομαγνητοφωνημένη ομιλία)

«Αναισθησία εστὶ νενεκρωμένη αίσθησις, εκ χρο­νίας νόσου και αμελείας εις αναισθησίαν καταλήξασα.»
(Άγ. Ιωάννης ο Σιναΐτης, Κλίμαξ.)

«Οίδα σου τα έργα, ότι όνομα έχεις ότι ζης, και νεκρός ει. γίνου γρηγορών...»
(Αποκ. 3,1-2)

Σωματικές αισθήσεις, βλάβες και νέκρωσή τους.

Εάν κάποτε διαπιστώσουμε ότι μία αίσθησή μας δεν ανταποκρίνεται λειτουργικώς, ανησυχούμε και καταφεύγουμε στον γιατρό. Όταν επί παραδείγματι τα μάτια μας αλλοιώνουν το σχήμα ή το χρώμα των αντικειμένων, ή ακόμη τα αυτιά μας δεν μπορούν να συλλάβουν χαμηλής εντάσεως ή υψηλής συχνότητος ήχους, ομοίως ανησυχούμε, και καταφεύγουμε στον γιατρό. Εάν υπάρχει αυτή η κατάσταση, εάν δηλαδή οι αισθήσεις δεν μας πληροφορούν επακριβώς αλλά ασθενούν, τότε αντιλαμβάνεσθε ότι δεν μπορούμε να έχουμε εικόνα του εξωτερικού μας κόσμου. αλλά εάν δεν έχουμε εικόνα του εξωτερικού μας κόσμου, δεν μπορούμε να προσαρμοσθούμε σ' αυτόν.

Αν πάλι οι αισθήσεις μας, όλες οι αισθήσεις μας, έχουν νεκρωθεί, και η όραση και η ακοή και η όσφρηση και η γεύση και η αφή, τότε το σώμα, πριν ακόμη χωρισθεί από την ψυχή, θεωρείται ότι είναι νεκρό, ή μοιάζει με νεκρό σώμα. Τότε, στην περίπτωση αυτή, λέμε ότι ο άνθρωπος δεν διατηρεί τις αισθήσεις του, ή ακόμη ότι δεν έχει αίσθηση του περιβάλλοντός του. Ζει. αλλά δεν ακούει, δεν βλέπει, δεν αισθάνεται. Αν οι αισθήσεις εγκαταλείψουν ολότελα τον άνθρωπο, τότε θα λέγαμε ότι ο άνθρωπος αυτός είναι ένας ζωντανός νεκρός.

Οι πνευματικές αισθήσεις.

Αυτά αναφέρονται και συμβαίνουν στις φυσικές μας αισθήσεις. Αλλά, όπως γνωρίζετε, οι αισθήσεις, τα αισθητήρια, δεν αναφέρονται μόνο στο σώμα, αλλά αναφέρονται και στην ψυχή. Έχει και η ψυχή τα αισθητήριά της, και μάλιστα τα αντίστοιχα αισθητήρια με τα αισθητήρια του σώματος. δηλαδή έχουμε πνευματική όραση, πνευματική ακοή, πνευματική γεύση, και ούτω καθ' εξής.

Σ' αυτές μάλιστα τις πνευματικές αισθήσεις ο λόγος του Θεού αναφέρεται πολύ συχνά. μας πληροφορεί σε πολλά σημεία της η Αγία Γραφή γι' αυτές.

Για την πνευματική όραση, επί παραδείγματι, μας λέγει το εξής στο βιβλίο της Αποκαλύψεως, στην επιστολή προς τον άγγελον, τον επίσκοπο της Λαοδικείας: «συμβουλεύω σοι», σε συμβουλεύω, «αγοράσαι παρ' εμού κολλούριον», να αγοράσεις από μένα κολλύριον, δηλαδή φάρμακο για τα μάτια -γενική ονομασία- «έγχρισον τους οφθαλμούς σου, ίνα βλέπης»1, βάλε φάρμακο στα μάτια σου, για να μπορείς να βλέπεις.

Ύστερα αυτός ο Κύριος έλεγξε τους Φαρισαίους και τους άρχοντες του λαού, οι οποίοι έβλεπαν τα θαύματά Του, αλλά δεν έβλεπαν. Και μάλιστα σημειώνει αυτό το περίεργο ο Κύριος: «Για τούτο έχω έλθει, λέει, ώστε οι τυφλοί να βλέπουν, και αυτοί που έχουν μάτια να γίνονται τυφλοί και να μη βλέπουν.»2 Ο τυφλός ομολογεί τον Ιησού Χριστόν και Θεόν, οι δε ανοιχτομάτηδες Φαρισαίοι και άρχοντες του λαού και το Συνέδριο τυφλώνονται συνειδητώς και οικειοθελώς, τυφλώνονται και παραγνωρίζουν το θαύμα.

Μάλιστα σ' εκείνον τον εκ γενετής τυφλό, που διά πολλών αναφέρει ο ευαγγελιστής Ιωάννης3, επιμένουν και λέγουν: «Εσύ είσαι ο πρώην τυφλός, που καθόσουν εκεί στα σκαλοπάτια του ναού;». Καλούν τους γονείς× «Αυτός είναι ο γυιός σας;». Τον ξαναρωτούν: «Συ είσαι;». Γιατί τόση δυσπιστία; Όταν ο ίδιος λέγει «Ναι, εγώ είμαι. Αφού σας το είπα. εγώ είμαι!», δεν δυσπιστούν για τον τυφλό, αλλά δεν θέλουν να πιστέψουν σ' εκείνο το οποίο επιτέλεσε ο Χριστός, δεν θέλουν να αναγνωρίσουν τον Ιησού Χριστό. Γι' αυτό λοιπόν οι τυφλοί βλέπουν και ομολογούν, οι δε ανοιχτομάτηδες δεν βλέπουν και αρνούνται.

Ακόμα, για την ακοή, επανειλημμένως ο Κύριος έλεγε: «βλέπετε πώς ακούετε»4 -το κάναμε και ειδικό θέμα την προπερασμένη Κυριακή- προσέχετε πώς ακούτε× διότι πνευματική ακοή δεν είναι απλώς να χτυπήσουν οι λέξεις στα αυτιά και να καταγραφούν οι έννοιες στον εγκέφαλο και μετά να επεξεργασθεί τις λέξεις ως έννοιες πια ο εγκέφαλος. η πνευματική ακοή είναι η βαθύτερη κατανόηση των εννοιών που ο εγκέφαλος επεξεργάστηκε.
Για τη γεύση λέγει πάλι ο λόγος του Θεού: «γεύσασθε και οίδετε ότι χρηστός ο Κύριος»5, ελάτε να γευθείτε. Όχι απλώς να δείτε, όχι απλώς να ακούσετε, αλλά να γευθείτε -η γεύση είναι κάτι ακόμη πιο κοντινό- και να γνωρίσετε εξ αυτής της πνευματικής γεύσεως ότι ο Θεός είναι «χρηστός» -το χρη με ήτα- δηλαδή δοκιμάστε ότι ο Θεός είναι αγαθός.

Ο Προφήτης Ηλίας

† Π. ΑΘΑΝ. ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΥΟ Προφήτης Ηλίας στην εποχή του και στα έσχατα 

(Απομαγνητοφωνημένη ομιλία)

«Ως εδοξάσθης, Ηλία, εν τοις θαυμασίοις σου^. και τις όμοιός σοι καυχάσθαι; ο εγείρας νεκρόν εκ θανάτου και εξ άδου εν λόγω Υψίστου^. ο καταγαγών βασιλείς εις απώλειαν και δεδοξασμένους από κλίνης αυτών. ο ακούων εν Σινά ελεγμόν και εν Χωρήβ κρίματα εκδικήσεως^. ο χρίων βασιλείς εις ανταπόδομα και προφήτας διαδόχους μετ' αυτόν^. ο αναληφθείς εν λαίλαπι πυρός εν άρματι ίππων πυρίνων^. ο καταγραφείς εν ελεγμοίς εις καιρούς κοπάσαι οργήν προ θυμού, επιστρέψαι καρδίαν πατρός προς υιόν και καταστήσαι φυλάς Ιακώβ. Μακάριοι οι ιδόντες σε και οι εν αγαπήσει κεκοσμημένοι, και γαρ ημείς ζωή ζησόμεθα.»

(Σ. Σειρ.48,11)

Ο προφήτης Ηλίας, ο μέγιστος των Προφητών.

 Για τον προφήτη Ηλία έχουν γραφεί στην Παλαιά Διαθήκη πολλές σελίδες, που όλες είναι μεστές πολλής και βαθειάς θεολογίας. Το Καρμήλιον όρος, πάνω στο οποίο ο Προφήτης προσέφερε κατά θαυμαστό τρόπο τη θυσία του, όταν από τον ουρανό κατήλθε φωτιά και  κατέκαψε τα σφάγια¹, το όρος Σινά, επί του οποίου είχε θεοπτεία ο μέγας Προφήτης², και το όρος Θαβώρ, πάνω στο οποίο εμφανίσθηκε μαζί με τον Κύριό μας ο Προφήτης³, είναι οι τρεις μεγάλες κορυφές ορέων, που αναφέρονται στη δόξα τη δική του.

Ο προφήτης Ηλίας, αγαπητοί μου, είναι μία μεγάλη μορφή, μια πολύ μεγάλη μορφή της Παλαιάς Διαθήκης. Είναι ο μέγιστος των Προφητών είναι ανώτερος κι απ' αυτόν τον προφήτη Ησαΐα τον μεγαλοφωνότατο. Και ενώ δεν έγραψε ο προφήτης Ηλίας ούτε μία λέξη, υπήρξε ο ίδιος μία μεγάλη προφητεία. Αυτό του το έργο, ο τρόπος με τον οποίο έζησε, ο τρόπος με τον οποίο έφυγε από την παρούσα ζωή αλλά και η εμφάνισή του στη Μεταμόρφωση του Χριστού δείχνουν ότι η μορφή αυτή είναι παμμέγιστη, είναι πελώρια!

 Ο διαχρονικός Προφήτης.

Ο προφήτης Ηλίας είναι παρών, τόσο στον χώρο της Παλαιάς Διαθήκης, όσο και στον χώρο της Καινής Διαθήκης.

Βέβαια ό,τι να πει κανείς και ό,τι να αναλύσει, πάντα θα μένει στην περιφέρεια των πραγμάτων, γιατί, όπως σας εξήγησα, είναι μία απύθμενη σε ανάλυση προσωπικότητα ο άγιος του Θεού Προφήτης. Θα μείνουμε μόνο σ' ένα μικρό περιστατικό της ζωής του, αλλά πολύ χαρακτηριστικό. Μάλιστα το περιστατικό αυτό μας δίνει ταυτόχρονα και μια άλλη εικόνα, μας δίνει έναν τύπο των εσχάτων ημερών.

Η επικαιρότητα του βιβλίου της Αποκαλύψεως. 

Όπως θα έχετε διαπιστώσει -πείτε από τα γεγονότα, πείτε από τον τρόπο που ζει ο κόσμος σήμερα, πείτε ότι πλησιάζουμε στα έσχατα, πείτε ό,τι θέλετε- στις μέρες μας το πολύ παραγνωρισμένο και παραγκωνισμένο και παραθεωρημένο βιβλίο της Αποκαλύψεως έρχεται στην επικαιρότητα, κι έτσι όλοι σήμερα ασχολούμαστε με το βιβλίο αυτό. Το δυστύχημα είναι ότι το Ορθόδοξο πλήρωμα είναι ανέτοιμο να προσεγγίσει το βιβλίο αυτό, επειδή ακριβώς δεν του είναι οικείο^. και δεν του είναι οικείο επειδή για ολόκληρους αιώνες, ιδίως στην Ανατολή, επικράτησε μια παρεξηγημένη εντύπωση, ότι το βιβλίο αυτό είναι σφραγισμένο με επτά σφραγίδες, δηλαδή ακατανόητο, ότι το βιβλίο αυτό είναι γεμάτο από προφητείες, που... μην τις πιάνεις... και ότι αν πιάσει κανείς τις προφητείες αυτές, μοιραία θα πέσει σε αιρέσεις και σε λάθη. Υπήρχε αυτή η παρανόηση.

Ο Προτεσταντισμός

Ο Προτεσταντισμός
Του Μακαριστού Πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου

Τι είναι αίρεσις

Είχαμε  αναφερθή την περασμένη φορά εις το θέμα γενικά της αιρέσεως. Αλλά τίθεται το ερώτημα: Τι είναι αίρεσις;

 Αίρεσις είναι η λογική ερμηνεία του δόγματος∙ δηλαδή  είναι η προσπάθεια του ανθρώπου να κατανοήση το μυστήριον του Θεού. Και όταν προσπαθή ο άνθρωπος να το κατανοήση, θέλει να το κατατάξη μέσα εις τα λογικά κατηγορήματα∙ δηλαδή θέλει να λογικοποιήση κάτι που είναι πέρα από την λογική. Στην προσπάθεια του όμως να λογικοποιήση, να κάνη λογικό δηλαδή, εκείνο το οποίον δεν μπαίνει μέσα στα στενά όρια της λογικής, κατ' ανάγκην θα ξεφύγη∙ κι αφού θα ξεφύγη, αυτό είναι αίρεσις. Ώστε λοιπόν αίρεσις πάντοτε είναι η λογικοποίησις του λόγου του Θεού, της αποκαλύψεως επειδή πάντα, επαναλαμβάνω, η αποκάλυψις είναι υπέρ λόγον, είναι πιο πάνω από την λογική.

Ο Θεός, επί παραδείγματι, λέγει στον Αβραάμ: «Θα γεννήσεις παιδί τώρα που είσαι εκατό χρονών.» Αν ο Αβραάμ βάλη την  λογική, θα πη: «Πως είναι δυνατόν αυτό να γίνη;». Και από τη στιγμή που θα βάλη την λογική, θα λογικοποιήση δηλαδή αυτό που του αποκαλύπτεται, αμέσως θα το απορρίψη και θα πη: «Δεν είναι δυνατόν είμαι εκατό χρονών!»... για να διαβάσετε την συνέχεια πατήστε εδώ

    Τι είναι αίρεσις
    Διάβολος και ανθρώπινος εγωισμός: οι γεννήτορες της αιρέσεως.
    Ο διεφθαρμένος βίος αιτία αιρέσεως
    Η υπερηφάνεια αιτία αιρέσεως
    Η αίρεσις διακρίνεται σε τρεις τομείς
    Τα όπλα της Εκκλησίας κατά των αιρέσεων
    Η επάρκεια  των όπλων της Εκκλησίας
    Η Ουνία
    Η μέθοδος  του δουρείου ίππου
    Αντιμετώπισης αυτών των αιρέσεων
    Λεπτόν πράγμα η αίρεσις
    Η έξαρσις του Προτεσταντισμού
    Πως προέκυψε ο Προτεσταντισμός
    Τα αίτια
    Η αφορμή
    Η Ρώμη αφορίζει τον Λούθηρο - Έναρξις του Προτεσταντισμού
    Απορρίπτουν και τα Μυστήρια
    Δεν αποδέχονται όλα τα βιβλία του Κανόνος της Αγίας Γραφής
    Πιστεύουν εις τον απόλυτον προορισμόν
    Ερμηνεύουν υποκειμενικά την Αγίαν Γραφήν
    Πολλαπλασιάζουν τον πάπαν
    Διαιρούνται διαρκώς
    Αρνούνται και το δόγμα της Αγίας Τριάδος!....
    Προτεσταντική εκκλησία: ένας λανθασμένος όρος
    Η εξάπλωσις του Προτεσταντισμού
    Η δράσις των Προτεσταντών εις την Ορθόδοξον Ανατολήν
    Η δράσις των Προτεσταντών εις την Ελλάδα
    Μέτρα της Εκκλησίας κατά του Προτεσταντισμού
   Η εγκύκλιος της εν Κων/πόλει Συνόδου του 1836 -Ο Μοναχισμός ανιχνευτής των  αιρέσεων
    Η στάσις μας απέναντι στους ποικίλους αιρετικούς

Οι Χριστιανοί μέσα στον κόσμο

† Π. ΑΘΑΝ. ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΥ

Οι Χριστιανοί μέσα στον κόσμο
(Απομαγνητοφωνημένη ομιλία)

«Χριστιανοί... επί γης διατρίβουσιν, αλλ' εν ουρανώ πολιτεύονται.»
(Προς Διόγνητον, ΒΕΠΕΣ 2, V, 9)

«Οι χρώμενοι τω κόσμω τούτο ως μη καταχρώμενοι. παράγει γαρ το σχήμα του κόσμου τούτου»
(Α' Κορ. 7, 31)


Ο Χριστιανός είναι ο εκλεκτός του Χριστού.

       Ο αληθινός Χριστιανός, αγαπητοί μου, αισθάνεται πολύ μεγάλη τιμή και ευλογία από τον Θεό, γιατί γνώρισε τον Χριστό και γιατί είναι ένας εκλεκτός Του. Βέβαια είναι εκλεκτός με την έννοια ότι ο Χριστός τον διάλεξε για να γίνει πιστός. αλλά και ο πιστός, όχι λιγώτερο, όπως λέγει ο Μωυσής στο Δευτερονόμιο, διάλεξε τον Χριστό για Θεό του[1]. Έτσι λοιπόν όσοι ακολουθούν τον Χριστό λέγονται «κλητοί»[2], καλεσμένοι, «εκλεκτοί»[3], διαλεγμένοι, και «πιστοί»[4].


Το δίλημμα του Χριστιανού.

        Όμως για πολλούς Χριστιανούς, που δεν έχουν βαθύνει σ' αυτήν την κλήση του Χριστού και που δέχονται την επίδραση του κόσμου, αυτή τη γοητεία -γοητεία από το γόης, μάγος- αυτή τη μαγεία του κόσμου, με τα χρυσόχαρτά του -οπωσδήποτε γυαλίζει ο κόσμος, έχει μια λαμπερότητα. άλλο βέβαια ότι είναι χρυσόχαρτα και δεν είναι αληθινός χρυσός- για πολλούς Χριστιανούς όλα αυτά είναι άγνωστα, με αποτέλεσμα να μαγεύονται από τον κόσμο, να γοητεύονται. Αλλά από την στιγμή που ο Χριστιανός θα αρχίσει να γοητεύεται απ' αυτά που προσφέρει ο κόσμος, αυτομάτως βρίσκεται μέσα σε έναν προβληματισμό, και ο προβληματισμός αυτός είναι: πώς μπορώ εγώ ο Χριστιανός να σταθώ σαν Χριστιανός μέσα σ' έναν κόσμο, ο οποίος ασκεί διαρκώς επάνω μου έλξη και γοητεία;
        Έτσι λοιπόν βλέπουμε να τίθεται ένα δίλημμα. γιατί πράγματι πολλές φορές είμαστε μοιρασμένοι ανάμεσα στον Χριστό και τον κόσμο. Πολλές φορές φθάνουμε σ' εκείνο το φοβερό -ακρότητα φυσικά- να είμαστε μόνο κατ' όνομα Χριστιανοί, ενώ στην πραγματικότητα ζούμε και πολιτευόμαστε κατά κόσμον, έχοντας δυστυχώς ένα βαθύ κοσμικό φρόνημα. Είναι δε γνωστό ότι εκείνος ο οποίος έχει κοσμικό φρόνημα δεν μπορεί να λέγεται Χριστιανός. Λέγει σαφώς ο ευαγγελιστής Ιωάννης «μη αγαπάτε τον κόσμον μηδέ τα εν τω κόσμω»[5], μην αγαπάτε τον κόσμο, λέει, ούτε ό,τι υπάρχει μέσα στον κόσμο. Και όταν λέει κόσμον, δεν εννοεί εδώ το σύνολο των ανθρώπων, ούτε εννοεί το σύμπαν, αλλά εννοεί τους  ανθρώπους, τον κόσμο, εν εννοία ηθική.


Τί είναι κόσμος.

        Όπως λέγει ωραιότατα ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος, «κόσμος εστίν όνομα περιεκτικόν επιπίπτον επί τα ειρημένα πάθη»[6]. Το λέει εξ άλλου και ο ευαγγελιστής Ιωάννης αυτό. στον οποίο κόσμο λέει ότι υπάρχει η επιθυμία η κακή, η αλαζονεία του βίου και λοιπά.[7] Τί είναι λοιπόν κόσμος; Το περιεκτικόν όνομα των παθών. Δηλαδή αν έπρεπε να ονομάσουμε όλα τα πάθη που μαστίζουν τον άνθρωπο με ένα όνομα, αυτά θα τα λέγαμε: κόσμος, και αν θα έπρεπε να κάνουμε μία ανάλυση της εννοίας κόσμος, θα αναφέραμε τα επιμέρους ονόματα των παθών.
Έτσι αντιλαμβάνεσθε ότι η άγνοια πολλών από μας, ή απλώς η αδυναμία της βουλήσεώς μας, μας κάνει και ελκόμαστε από τον κόσμο, ώστε τελικά -ας μην το κρύβουμε- να χάνουμε τη σωτηρία μας. Είναι το πρόβλημα της κάθε εποχής στους Χριστιανούς. ίσως όχι τόσο στους αρχαίους Χριστιανούς, όπως θα το δούμε στη συνέχεια, όσο σ' εμάς στην εποχή μας. Διότι αυτό που σήμερα λέμε κόσμος είναι πάλι Χριστιανοί, αλλά που κοσμικοποιήθηκαν, που έγιναν ολότελα κόσμος. Είναι όμως Χριστιανοί. Οπότε γίνεται μία αντιδιαστολή των Χριστιανών που έχουν φρόνημα Χριστού και των Χριστιανών που έχουν φρόνημα του κόσμου.  
        Εμείς πού βρισκόμαστε; Αν έχω μπροστά μου ένα, όπως βλέπω, εκλεκτό ακροατήριο, εκλεκτούς ανθρώπους, εκλεκτούς με την έννοια ότι εξελέγησαν από τον Θεό, που γνωρίζουν τον Θεό, τότε πιστεύω ότι είστε, ή θα θέλατε να είστε, ή μάλλον όλοι μας να είμαστε, στην μερίδα των Χριστιανών που έχουν επίγνωση Χριστού και διαρκώς αποτοξινώνονται απ' αυτό το λεγόμενο κοσμικό φρόνημα.


Ποια η βασική αιτία απομακρύνσεως από την πνευματική ζωή.

        Βέβαια στους πολλούς μία βασική αιτία του ότι δεν ζουν πνευματική ζωή είναι η άγνοια, όπως λέγει ο άγιος Κλήμης Ρώμης στη δευτέρα του επιστολή προς τους Κορινθίους. Λέει: «αμαρτάνομεν ουκ ειδότες», αμαρτάνουμε χωρίς να το ξέρουμε, «πόθεν εκλήθημεν και υπό τίνος και εις ον τόπον, και όσα υπέμεινεν Ιησούς Χριστός παθείν ένεκα ημών»8. Θεωρείται μεγάλη αμαρτία η άγνοια του περιεχομένου της Πίστεώς μας. Ποιος είναι εκείνος που με καλεί; Πού με καλεί να βρεθώ; Τί υπέστη ο Κύριος Ιησούς Χριστός για μένα; Αν αυτά τα αγνοώ, τότε αμαρτάνω, γιατί αυτή η άγνοια είναι εκείνη που θα με ρίξει και στην ποικίλη αμαρτία.
        Το ίδιο λέει και ο ιερός Χρυσόστομος, αναφερόμενος στις Γραφές. ότι η άγνοια των Γραφών έχει εισαγάγει και την αίρεση και τον διεφθαρμένο βίο, και όλα τα 'χει αναποδογυρίσει, «και τα άνω κάτω πεποίηκεν»[9, όλα τα 'χει αναποδογυρίσει αυτή η άγνοια! Γι' αυτό πρέπει διαρκώς να γνωρίζουμε το θέλημα του Θεού, διαρκώς να μελετούμε την Αγία Γραφή, να μελετούμε και τους Πατέρες της Εκκλησίας μας.

Ο σεβασμός της ζωής - Μορφές φόνου - Τα αίτια Αρχιμ. Αθανάσιος Μυτιληναίος

Αρχιμ. Αθανάσιος Μυτιληναίος

Εντολή έβδομη (9-8-1987)

Έχουμε την έβδομη εντολή: «ου φονεύσεις»[1], δεν θα σκοτώσεις, με κανένα τρόπο δεν θα αφαιρέσεις τη ζωή του συνανθρώπου σου. Η εντολή αυτή, αγαπητοί μου, κατά το βιβλίο της Εξόδου είναι όγδοη· κατά το Δευτερονόμιο όμως είναι έκτη. Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς την τοποθετεί έβδομη. Ακολουθούμε τον ά­γιο Γρηγόριο τον Παλαμά.

Ήθελα να δώσω μια επεξήγηση για τον λόγο που υπάρχει εδώ αυτή η δυσκολία της σειράς. Βεβαίως τό­σο το βιβλίο Έξοδος, όσο και το βιβλίο Δευτερονό­μιο, έχουν βγει από την γραφίδα του νομοθέτου Μωυσέως. Ο Μωυσής είναι εκείνος που δευτερώνει την συγγραφή και την εξαγγελία του Νόμου· γι' αυτό λέ­γεται και Δευτερονόμιο. Όμως δείχνει ότι δεν υπήρχε απολυτότητα στην έκφραση, διότι θα μπορούσε να εί­χε πάρει ρητή εντολή από τον Θεό, ώστε και η διατύ­πωση και η έκφραση να είναι κάτι το απολύτως πα­γιωμένο. Κι αυτό σημαίνει ότι οι θεοφόροι άνθρωποι μπορούν να αναλύσουν τον λόγο του Θεού πάντα θεοπνεύστως.

Αυτό έχει πολλή σημασία από ερμηνευτι­κής πλευράς.

Κι έρχομαι τώρα στην εντολή: «ου φονεύσεις», δεν θα σκοτώσεις. Η εντολή αυτή, αγαπητοί μου, α­ναφέρεται στον σεβασμό της ζωής. Η ζωή, απ’ όλα τα φυσικά δώρα του Θεού, είναι το πρώτο δώρο. Είναι πολύ φυσικό, διότι η ζωή συνιστά την ύπαρξη· κι αν έχουμε άνθρωπο, συνιστά και την αυτοσυνειδησία του ανθρώπου. Όπως ο άνθρωπος δεν μπορεί να δώσει ζωή, να δημιουργήσει δηλαδή ζωή, όχι διά της γεννήσεως, αλλά να κατασκευάσει ζωή, έτσι δεν μπορεί και να αφαιρέσει ζωή.

Η ζωή μεταλαμπαδεύεται κατ' έναν μυστηριώδη πάντοτε και ανεξιχνίαστο τρόπο· όπως αν έχω ένα σβηστό κερί, και κάποιος άλλος έχει ένα αναμμένο κερί, παίρνω το φως από κει. Μεταλαμπαδεύεται λοι­πόν η ζωή, μεταδίδεται. Αν έχω μία διακοπή της ζω­ής, δεν μπορώ να προχωρήσω παρακάτω, δεν έχω α­ναπαραγωγή ζωής. Αυτό δείχνει ότι απόλυτος Κύριος της ζωής και του θανάτου είναι μόνον ο Θεός γι' αυτό λέει και η Παλαιά Διαθήκη «Κύριος θανατοί και ζωο­γονεί»[2], είναι ο μόνος ο οποίος είναι απόλυτος Κύ­ριος της ζωής.
Βέβαια η ζωή, εξεταζόμενη και από επιστημονι­κής πλευράς, αποτελεί ένα ανεξήγητο και ερμητικά κλειστό μυστήριο. Έγιναν πολλές απόπειρες, και θε­ωρήθηκε ότι αν έχουμε κάποιες προϋποθέσεις ύλης, κάτω από ορισμένες συνθήκες, θα παραγάγουμε την ζωή. Είναι όμως μία απάτη. Η ζωή, όπως σας είπα προηγουμένως, είναι μία φλόγα που μεταλαμπαδεύε­ται· δεν παράγεται, δεν μπορεί να παραχθεί, δεν είναι δυνατόν να παραχθεί, ούτε ακόμη κι αν υποτεθεί ότι έχουμε μία υπεραισιοδοξία πως θα μπορούσαμε κάπο­τε να παραγάγουμε την ζωή. Φαίνεται ότι είναι από τα ερμητικώς κλειστά μυστήρια η ζωή, όπως ακριβώς α­πό τα ερμητικώς κλειστά μυστήρια είναι η φύση της ύλης.

Αλλά ας δούμε, αγαπητοί μου, πώς μας αναλύει την εντολή αυτή ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς. Λέει: «Ου φονεύσεις, ίνα μη της υιοθεσίας εκπέσης». Πρό­σεξε μην σκοτώσεις, για να μην ξεπέσεις από την υιοθεσία -τίνος;- εκείνου που ζωοποιεί και τους νε­κρούς, και γίνεις παιδί, έργω του απ’ αρχής ανθρωποκτόνου Διαβόλου· για να μη ξεπέσεις από την χάρη του Θεού, να μη ξεπέσεις από την υιοθεσία του Θεού, και γίνεις παιδί του Διαβόλου.

Πράγματι, αγαπητοί μου, ο αληθινός και πρώτος ανθρωποκτόνος είναι ο Διάβολος. Όπως το λέει ο Κύ­ριος, «εκείνος ανθρωποκτόνος ην απ’ αρχής και εν τη αληθεία ουχ έστηκεν»[3]. Ώστε ο Διάβολος από την αρχή ήταν ανθρωποκτόνος! Πότε από την αρχή; Από την αρχή της δημιουργίας, της δημιουργίας του αν­θρώπου.

Όταν ο Διάβολος είδε την δημιουργία του ανθρώ­που, είδε την ιδιαίτερη πρόνοια και φροντίδα του Θε­ού γι' αυτόν, είδε ότι ο άνθρωπος είναι εικόνα του Θε­ού, είδε ότι είναι λογικός και ελεύθερος -όπως ακρι­βώς και ο Διάβολος ως πνεύμα, ως άγγελος- φθόνη­σε, και με κάθε τρόπο προσπάθησε να σκοτώσει τον άνθρωπο. Και τον σκότωσε! Γι' αυτό είναι «απ’ αρχής ανθρωποκτόνος».

Αποσπάσματα από ομιλίες του π. Αθανασίου Μυτιληναίου για την έκτρωση

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΟΜΙΛΙΕΣ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΥ
 

1, Από την 19η ομιλία στην Αποκάλυψη, 29-3-1981

... Έτσι, ανοίγουμε διάπλατα τις πόρτες και δεχόμαστε τους ανθρώπους όπως είναι. Εϊμαστε έτοιμοι να κάνουμε κάθε αβαρία, μα κάθε αβαρία, ακόμη και να αμνηστεύσουμε την πορνεία -το ξανατονίζω: να αμνηστεύσουμε και την πορνεία!- και πολλά άλλα να αμνηστεύσουμε, αρκεί να παρουσιάσουμε στους ανθρώπους μας ότι κατανοούμε δήθεν τον κόσμο -ακούστε: κατανοούμε τον κόσμο…!- και ότι θα πρέπει με
κάθε τρόπο να τον βοηθήσουμε, κάνοντας στραβά μάτια σ' εκείνα που έχει! Έτσι, θα δεχθούμε σιωπηρά
και την έκτρωση, και άλλα πράγματα... Και πολλά άλλα πράγματα!

Μη νομίζετε, αγαπητοί μου, πως είναι ουτοπιστι­κά αυτά που σας λέω· αυτά γίνονται σήμερα! Αν ξέ­ρατε πώς σκεφτόμαστε... Αν ξέρατε πώς σκέπτονται τα μυαλά των κληρικών... Αν ξέρατε πώς σκέπτονται σήμερα οι ποιμένες...! Και δεν μιλάω γιά τους ευρω­παίους ποιμένες του Προτεσταντικού και του Ρωμαιο­καθολικού κόσμου -ω, εκεί υπάρχει... «φρίξον, ή­λιε»!-αλλά μιλάω για μας! Για μας!... Αν ξέρατε πώς σκεπτόμαστε σήμερα...! Έτσι, να είχαμε λιγάκι άνε­ση, και να μπορούσαμε να πετάξουμε μερικά ταμπού, όπως λέμε, αν ξέρατε τι αποκαλύψεις θα είχαμε... και τι πράγματα θα λέγαμε στον κόσμο...!

2. Από την 89η ομιλία στην Αποκάλυψη, 11-12-1983.

... Οι φονείς· «τοις δε δειλοίς και απίστοις και εβδελυγμένοις και φονεύσι... το μέρος αυτών εν τη λί­μνη τη καιομένη πυρί και θείω, ο εστίν ο θάνατος ο δεύτερος»[1]. Ποιοι είναι αυτοί οι «φονείς».

Είναι οι πάσης φύσεως και μορφής φονιάδες.

• Πρώτα-πρώτα, είναι οι κοινοί δολοφόνοι· είναι αυτοί που σκοτώνουν τον άλλο άνθρωπο, οι κοινοί δολοφόνοι, οι κοινοί εγκληματίες.
• Δεύτερον, είναι όλοι εκείνοι οι λυμεώνες, οι κατα­στροφείς της ειρήνης, που δημιουργούν εμπόλεμες καταστάσεις.
• Τρίτον, είναι εκείνοι που σκοτώνουν τον εαυτό τους, που αυτοκτονούν.
• Τέταρτον, είναι αυτοί που καταστρέφουν την υ­γεία των ανθρώπων για να κερδίσουν χρήματα, είτε έμμεσα είτε άμεσα, και πεθαίνουν οι άνθρωποι γρήγο­ρα· είναι αυτοί δηλαδή που έχουν μπροστά στα μάτια τους το κέρδος, και δεν λογαριάζουν την υγεία των άλλων ανθρώπων. Και συντομεύεται η ζωή των συν­ανθρώπων τους, μόνο και μόνο για να βάλουν αυτοί στην τσέπη τους χρήματα!
• Και πέμπτον, είναι όλοι εκείνοι που προβαίνουν σε εκτρώσεις των εμβρύων.

Βέβαια όλες αυτές οι κατηγορίες που σας είπα τώ­ρα δεν είναι της ίδιας βαρύτητος. Θα με ρωτήσετε:

«Θα καταδικασθούν και οι απλοί δολοφόνοι;». Φυσι­κά και αύτοί· γιατί όχι; Και θα μου το ρωτήσετε αυτό επειδή σήμερα φθάσαμε να εκθειάζουμε τους δράκους και να λέμε: «Ζήτω ο δράκος!» Βεβαίως, άμα ρωτήσε­τε όλους αυτούς γιατί σκότωσαν, έχουνε τους λόγους τους και τις δικαιολογίες τους και τις απόψεις τους. Ιδίως για την τελευταία περίπτωση, κάποιοι ίσως μου πουν: «Γιατί είναι φόνος η έκτρωση;». Διότι, απλού­στατα, η έκτρωση είναι φόνος! Διότι άμα σύλληψις, άμα άνθρωπος! Πώς θες να δεις, αγαπητέ, τον άνθρω­πο; να τον δεις έτοιμο, με πλήρη ανάπτυξη, που θα σου πει «Καλημέρα, μαμά!» και «Καλημέρα, μπα­μπά!»;... Μόνο τότε θα είναι άνθρωπος;... Όταν ήδη φτιάχνεται, κτίζεται, δομείται, μέσα στα σπλάχνα της μάνας του ο αναπτυσσόμενος άνθρωπος, αυτός δεν εί­ναι άνθρωπος; Είναι ολόκληρος! Είναι πλήρης άν­θρωπος! Πλήρης! Με την διαφορά πως η πληρότητά του δεν φαίνεται ακόμη. Αλλά είναι πλήρης άνθρω­πος. Το μόνο που θα πάρει στη συνέχεια είναι η τρο­φή, για να ξεδιπλωθεί. Κατά τα άλλα, δυνάμει, είναι πλήρης-πλήρης-πλήρης άνθρωπος! Γι' αυτό λέμε: άμα σύλληψις, άμα άνθρωπος· από την στιγμή που συλλαμβάνεται ένας άνθρωπος στα σπλάχνα μιας γυναί­κας, είναι άνθρωπος. Από την στιγμή εκείνη!

Έτσι λοιπόν θα μπορούσαμε να πούμε με σιγου­ριά, αγαπητοί μου, ότι και οι εκτρώσεις είναι φόνος.

3. Από την 93η ομιλία στην Αποκάλυψη, 22-1-1984

«Και ου μη εισέλθη εις αυτήν παν κοινόν και ο ποιών βδέλυγμα και ψεύδος, ει μη οι γεγραμμένοι εν τω βιβλίω της ζωής του αρνίου»[2]... Πάντως όλοι αυ­τοί δεν θα έχουν θέση μέσα στην «αγία πόλη», γιατί δεν είναι γραμμένοι στο «βιβλίο της ζωής». Θα σας υ­πενθυμίσω και πάλι εκείνο που λέει ο ιερός Χρυσό­στομος. Δεν πειράζει αν σας το έχω πει και δέκα φο­ρές· εδώ οι ομιλίες μας δεν έχουν παρά έναν χαρακτή­ρα μαθητείας· πολλές φορές το 'χω πει αυτό. Αν επικαλείσθε ότι η πολιτεία έτσι θεσπίζει τα πράγματα, ή αν έπικαλείσθε -λυπούμαι γι' αυτό που θα πω- ότι και η Εκκλησία μερικά πράγματα τα παραδέχεται, θα σας απαντούσα μ' αυτό που λέει ο ιερός Χρυσόστο­μος: «Δεν θα κριθείς με τους νόμους της πολιτείας, αλλά με το Ευαγγέλιο»[3].

Στην εποχή του βέβαια ίσως ακόμη δεν είχαν αρ­χίσει κάποιες παραχωρήσεις, που μπήκαν σιγά-σιγά μέσα στη ζωή της Εκκλησίας· όπως επί παραδείγματι ο δεύτερος γάμος από διαζύγιο, και ό,τι άλλο... Ακού­στε με: και ό,τι άλλο!... Αυτά μπήκαν σιγά-σιγά, αγα­πητοί μου, και η Εκκλησία σε κάποια εποχή τα δέ­χθηκε, βρισκόμενη κάτω από πίεση.

Αυτή τη στιγμή, επί παραδείγματι, καθορίζεται α­πό την πολιτεία ότι το έμβρυο έως τριών μηνών, επειδή δεν είναι άνθρωπος, είναι μαϊμού, μπορούμε να το πετάμε στον βιολογικό βόθρο, ή στον βόθρο τον κοι­νό του σπιτιού μας! δηλαδή να γίνεται έκτρωση, άμ­βλωση. Όταν είναι όμως τριών μηνών και πάνω, α... τότε, τρεις μήνες και μία μέρα, σε πιάνει η τσιμπίδα του νόμου! Πω πω, ειρωνεία!... Ειρωνεία! Ώστε λοιπόν από τριών μηνών και πάνω το έμβρυο είναι άν­θρωπος από τριών μηνών και κάτω δεν είναι άνθρω­πος, και συνεπώς δεν είναι έγκλημα!

Τι να πω; Να πω ότι μπορεί και σ' αυτό τον θρόνο της Εκκλησίας, μα αρχιεπισκοπικό, μα πατριαρχικό, μα επισκοπικό, να καθίσει ο Αντίχριστος;[4] -σας το 'χω πει και παλιά- και να δεχθεί κάποτε η Εκκλησία ότι πράγματι έως τριών μηνών μπορεί ελεύθερα ο Χριστιανός να κάνει έκτρωση;! Τι να πω; Αναγκάζο­μαι να το πω κι αυτό.

Έστω λοιπόν κι αν είναι τα πράγματα κάτω από τέτοιες συνθήκες, δεν θα κριθούμε την ημέρα της Κρί­σεως με τους νόμους της πολιτείας, όπως λέει ο ιερός Χρυσόστομος, παρά μόνο με τους νόμους του Ευαγγε­λίου. Γι' αυτό, αγαπητοί μου, μην παίρνουμε αέρα και αισθανόμαστε μιά ανακούφιση, ότι επιτέλους έγιναν οι νόμοι πιο συγκαταβατικοί, και μπορούμε κατά κά­ποιον τρόπο να έχουμε μία χαλαρή ζωή. Θα παρακαλέσω και θα πω ότι για έναν που ανέλαβε σοβαρά την υπόθεση της σωτηρίας του, αυτά δεν είναι παρωνυχίδες.

4. Ερμηνεία στον 138ο Ψαλμό, 6-02-1978

... Και λέει στη συνέχεια: «ουκ εκρύβη το οστούν μου από σου, ο εποίησας εν κρυφή, και η υπόστασίς μου εν τοις κατωτάτοις της γης»[5]. Ωραία εικόνα!

Αυτός είναι ο στίχος 15. Αλλά ας μου επιτραπεί να γυρίσω λίγο πίσω, στον στίχο 13, που λέει: «ότι συ εκτήσω τους νεφρούς μου, Κύριε, αντελάβου μου εκ γαστρός μητρός μου». Όμως το Εβραϊκό, αντί του «αντελάβου» των Εβδομήκοντα, έχει το «με έπλεξες όπως ο καλαθοποιός, με ύφανες μέσα στα σπλάχνα της μάνας μου». Ακούστε: με ύφανες, με έπλεξες! Εί­ναι πάρα-πάρα πολύ ωραία εικόνα, ποιητικότατη, κα­τά μεταφοράν φυσικά. Φεύγοντας από το καλάθι του καλαθοποιού κι από τον αργαλειό της γυναίκας, μετα­φέρεται στην δημιουργία του εμβρύου κατά έναν τρό­πο υφαντικό. «Με έπλεξες, με ύφανες μέσα στα σπλά­χνα της μάνας μου»!

Γιατί γύρισα στον στίχο 13; Διότι ο στίχος 15 τώ­ρα θα κατεβεί στο μυστήριο της κυήσεως, και θα πει: «ουκ εκρύβη το οστούν μου από σου, ο εποίησας εν κρυφή»· δεν στάθηκε κρυφό από Σένα το κόκκαλό μου, η σπονδυλική μου στήλη, δηλαδή η κατασκευή μου, που αποτελεί το θεμέλιο της. Όπως θα ξέρετε, η σπονδυλική στήλη αποτελεί το θεμέλιο της σωματι­κής μας κατασκευής. Όπως βάζουμε κάποια αγκωνά­ρια μέσα στα θεμέλια, σίδερα, τσιμέντα και λοιπά, που δεν φαίνονται, αλλά επάνω τους στηρίζεται μετά η οικοδομή, έτσι στηρίζονται και όλα αυτά, οι σάρ­κες, τα πάντα, όλα, επάνω σε κάποια «θεμέλια». Για να κινώ τα χέρια μου, την γλώσσα μου, τα μάτια μου, όλα τα μέλη μου, σημαίνει ότι είναι από μέσα τα θεμέ­λια. Τα «θεμέλια» αυτά είναι τα κόκκαλα, είναι ο σκε­λετός. Αυτό είναι γνωστό.

Ωραία λοιπόν έκφραση αυτή, ότι το «οστούν μου», δηλαδή ο θεμέλιος της υπάρξεως μου -η σπον­δυλική μου στήλη - δεν Σου είναι κρυφός -πότε;- ό­ταν τον κατέθετες εκεί, στα σπλάχνα της μητέρας μου, για ν' αρχίσω την ύπαρξή μου· όπως και ένα σπίτι ξε­κινάει καταθέτοντας τον θεμέλιο λίθο του.

Αυτό «το οστούν», δηλαδή την σπονδυλική μου στήλη, «εποίησας εν κρυφή», την έφτιαξες «εν κρυ­φή», σημαίνει: πρώτον, κρυφά, και δεύτερον, σε τόπο κρυφό, σε τόπο αφανή.

Μόλις ξεκινάει η ζωή του εμβρύου μέσα στην κοι­λιά της μητέρας, υπάρχει τίποτε το φανερό; φαίνεται τίποτε; τόσο ο τρόπος, όσο και ο τόπος, είναι «εν κρυ­φή». Και ο τόπος και ο τρόπος. Εισέρχεται το σπέρ­μα, συναντάει το ωάριο, και αρχίζει η σύλληψη. Άμα σύλληψις, άμα άνθρωπος. Κι εκεί, παρακαλώ, αρχίζει τη ζωή του το έμβρυο· εκεί λοιπόν, όπου κατατέθηκε ο θεμέλιος λίθος του. Η κατάθεση του θεμελίου λίθου γίνεται ευθύς μετά τη συνάντηση ωαρίου και σπερμα­τοζωαρίου. Για την ακρίβεια, όχι ευθύς μετά, αλλά θα 'λεγα καλύτερα άμα· άμα τη συναντήσει, ταυτόχρονα, ωαρίου-σπερματοζωαρίου. Καταπληκτικό! «Εν κρυ­φή» και ο τρόπος και ο τόπος. Εκεί μέσα, λοιπόν, ό­ταν ξεκίνησα εγώ την ύπαρξή μου, Εσύ με έβλεπες!

Αυτό και οι άγγελοι μπορεί να το δουν, διότι είναι υλική υπόσταση, και έχουν αυτή την δυνατότητα να βλέπουν την υλική φύση. Γι' αυτό, όταν «Άγγελος πρωτοστάτης επέμφθη ειπείν τη Θεοτόκω το χαίρε», δηλαδή ο αρχάγγελος Γαβριήλ επισκέφθηκε την Θεο­τόκο και της ανάγγειλε ότι θα γεννήσει υιόν, και μόλις η Θεοτόκος είπε «γένοιτο μοι κατά το ρήμα σον»[6], τότε «συν τη ασωμάτω φωνή», ενώ δηλαδή ο ασώματος έλεγε με την ασώματη φωνή του το μήνυμα στην Θεοτόκο, «σωματούμενόν σε θεωρών, Κύριε, ίστατο και εξίστατο»[7] , ενώ στεκόταν, εξεπλήττετο αντικρύζοντας τον Κύριο, βλέποντας έτσι να πραγματο­ποιείται στα σπλάχνα της Θεοτόκου αυτό το μήνυμα που μόλις της ανάγγειλε, δηλαδή να σωματοποιείται ο ασώματος Λόγος. Καταλάβατε;

«Και η υπόστασίς μου», η ύπαρξή μου, «εν τοις κατωτάτοις της γης»[8] .

Εδώ παρομοιάζεται η κοιλία της μητέρας με τα «κατώτατα της γης»· δηλαδή όπως όταν σκάβουμε τη γη και μπαίνουμε σ' αυτή είναι πολύ σκοτεινή, έτσι και η κοιλία της μητέρας είναι σκοτεινή. Το ίδιο α­κριβώς γίνεται και με το σιτάρι, άμα το σπέρνουμε και πέφτει στα «κατώτατα της γης». Βεβαίως, όταν λέ­με «κατώτατα της γης», μην πηγαίνει το μυαλό σας στο κέντρο της γης! Ε, λίγο πιο κάτω από την επιφά­νεια· αυτό εννοεί με το «κατώτατα»· έτσι; Όπως και ο τάφος, που βάζουμε τον άνθρωπο, είναι τα «κατώτατα της γης»[9]. Λέμε ότι ο Χριστός κατέβηκε στα «κατώ­τατα της γης»[10]. Δεν κατέβηκε στον πυρήνα της γης! Μέσα στον τάφο κατέβηκε· αυτό εννοεί. Μέσα σ' ε­κείνο το σκοτάδι, κάτω από την επιφάνεια του χώμα­τος, βλέπουμε να αναπτύσσεται το σιτάρι, και όλα τ' άλλα σπέρματα. Λοιπόν, έτσι κι εγώ κατέβηκα σαν σε άλλη γη, σκοτεινή, στα σπλάχνα της μητέρας μου. Εί­ναι ωραιότατο! Ωραιότατο!
Και συνεχίζει: «το ακατέργαστόν μου είδον οι ο­φθαλμοί σου, και επί το βιβλίον σου πάντες γραφήσονται»[11].

«Το ακατέργαστόν μου». Εδώ έχουμε μία ωραία έκφραση για το έμβρυο. Επειδή ο άνθρωπος ακόμη δεν έχει σχηματοποιηθεί σε τέλειο βαθμό, αποκαλεί το έμβρυο ακατέργαστη ύπαρξη, που τυχαίνει κατερ­γασίας. Τι ωραία έκφραση! ε;... «το ακατέργαστόν μου», δηλαδή την εμβρυώδη μου κατάσταση, «είδον οι οφθαλμοί σου», την έχουν δει τα μάτια Σου.

Και ο επόμενος στίχος: «και επί το βιβλίον σου πάντες γραφήσονται».

Εδώ τώρα θέλω να προσέξετε. Ανοίξτε καλά τα αυτιά σας, και του σώματος και της ψυχής, και να το έχετε και επιχείρημα αυτό. Σας παρακαλώ όλοι προ­σέξτε εδώ. «Και στο βιβλίο Σου όλοι θα γραφούν». Ποιο «βιβλίο»; Των υπάρξεων! Στο μητρώο των υπάρ­ξεων! Αυτό σημαίνει ότι το έμβρυο ήδη γράφεται στο μητρώο των υπάρξεων. Άρα το έμβρυο έχει ύπαρξη και είναι άνθρωπος!

Κάποιος από σας -δεν ξέρω αν πρέπει να πω τ' ό­νομα του· μερικοί το ξέρετε· αλλά ας μην το πω ό­μως- κάποιος από εσάς μου έφερε σ' ένα φιαλλίδιο έ­να έμβρυο ενός μηνός, πλήρες, τόσο δα, σ' ένα μπου­καλάκι των πενήντα γραμμαρίων. Τόσο δα ήταν το έμβρυο, τόσο δα· πλήρης σχηματισμός χεριών, πο­διών, κεφαλιού! Τα χέρια με όλα τα δάκτυλα, θα έλε­γα και τα νύχια ακόμα. Τα χεράκια τα είχε έτσι· σ' αυ­τό το στυλ. Τα πόδια, κι αυτά εκεί. Ήτανε αγόρι· φαίνονται και τα γεννητικά όργανα. Απ' ο,τι φαίνεται, στην προσπάθεια να μπει στο μπουκάλι, αποκεφαλί­στηκε, και το κεφάλι ήτανε ριγμένο δίπλα, με δύο μαύρα στίγματα, τα μάτια. Πλήρης άνθρωπος!

Και ισχυρίζονται μετά οι γιατροί και πιστεύουν οι γυναίκες, και οι άνδρες, όταν κάνουν έκτρωση, ότι δεν είναι άνθρωπος, προβάλλοντας και την δικαιολο­γία: «Μα ήταν ενός μηνός, πάτερ. Πολύ μικρό· ενός μηνός»!....

Όχι ενός μηνός, αλλά ενός δευτερολέπτου μετά την σύλληψη, ευθύς μετά, εάν προκαλέσεις αποβολή, τεχνητή αποβολή εννοείται, έκτρωση μ' άλλα λόγια, τότε έκανες φόνο. Η έκτρωση είναι φόνος! Αυτό το έμβρυο μες στο μπουκαλάκι θα αναστηθεί κατά την η­μέρα της Κρίσεως! Θα αναστηθεί! Είναι άνθρωπος! Κι εδώ σ' αυτόν τον Ψαλμό το βλέπουμε καθαρά·  «ό­λοι, λέει, θα γραφούν στο βιβλίο Σου», και μιλάει για την εμβρυακή κατάσταση.

Αυτό είναι ένα θαυμάσιο χωρίο, που έρχεται να επικυρώσει και να αποδείξει ότι το έμβρυο είναι πλή­ρης άνθρωπος, και συνεπώς η έκτρωσή του είναι φό­νος, και ότι το έμβρυο ήδη καταγράφηκε ως ανθρώπι­νη ύπαρξη στην μνήμη του Θεού, που σημαίνει ότι κι αυτό θα αναστηθεί. Είναι φοβερό!

Αγαπητοί μου, να σας φυλάξει ο Θεός μη τυχόν σκεφθείτε να κάνετε κάποια έκτρωση στη ζωή σας. Συνένοχοι φυσικά είναι και ο άνδρας και η γυναίκα. Συνένοχοι· μην το ξεχνάτε αυτό. Ακόμη, αν ποτέ έχε­τε κάνει έκτρωση, να μετανοήσετε· ή μάλλον όχι να μετανοήσετε και να κλάψετε και να εξομολογηθείτε, αλλά να μετανοείτε! Μέχρι που να πεθάνετε, πάντα να μετανοείτε! Πάντα να λέτε με αναστεναγμό: «Θεέ μου, συγχώρεσε με!». Ναι, μήπως ο Θεός δώσει έλεος!

Και κάτι άλλο ακόμη. Μην πείτε ποτέ με τον νου σας «Εγώ δεν θα κάνω ποτέ έκτρωση!». Μην το πείτε αυτό, διότι μπορεί η σύζυγός σας να βρεθεί σε μία τό­σο δύσκολη περίπτωση, κι έτσι να βρεθείτε σε δίλημ­μα, όταν σας πει ο γιατρός «Ή σώζεις το παιδί σου ή τη γυναίκα σου». Κι εσείς τώρα τι θα αποφασίσετε; Θα προτιμήσετε τη γυναίκα σας να σωθεί ή το παιδί σας, το μελλοντικό παιδί; Και τότε μπορεί να αποφα­σισθεί μία έκτρωση. Μην πείτε λοιπόν ότι ποτέ δεν θα κάνετε έκτρωση, διότι θα είναι αλαζονεία· κι ο Θε­ός θα επιτρέψει να πάθει κανείς κακό εάν το σκεφθεί αυτό το πράγμα. Αλλά να λέτε: «Θεέ μου, "μη εισενέγκης ημάς εις πειρασμόν". Εγώ ποτέ δεν θα επιθυμού­σα τέτοιο αμάρτημα" φύλαξέ με όμως Εσύ να μην βρεθώ σε δύσκολη θέση, και να πραγματοποιηθεί ένα τέτοιο αμάρτημα!».

Πάντως εκείνο που θέλω ιδιαιτέρως να τονίσω εί­ναι ότι εδώ έχουμε ένα θαυμάσιο αγιογραφικό χωρίο στο οποίο αναφέρεται η ύπαρξη του εμβρύου ως ανθρώπου, που αυτό καταγράφηκε στο «βιβλίο του Θε­ού», στα μητρώα του Θεού, ως ύπαρξη, και θα ανα­στηθεί κατά την ημέρα της Κρίσεως, την ημέρα της αναστάσεως των νεκρών. Βεβαίως! Αυτό που έχουμε στο μπουκαλάκι μέσα θα αναστηθεί! Είναι φρικώ­δες!...

[1] Αποκ. 21, 8.
[2] Αποκ. 21, 27.
[3] Αγ. Ιωάννης Χρυσόστομος, Εις το γυνή δέδεται νόμω,
MPG 51.221.57-222.6. «Τι γαρ ερούμεν τότε τω μέλλοντι κρίνειν
ημάς, όταν τον νόμον παρενεγκών εις μέσον και αναγνούς είποι...
Τι ερούμεν; Ου γαρ δει τους παρά των έξωθεν κειμένους νόμους εκεί προβαλέσθαι, αλλ' ανάγκη σιγώντας και δεδεμένους εις το της
γεέννης απάγεσθαι πυρ...».
[4] Βλ. Β' Θεσ. 2, 4.
[5] Ψάλμ. 138, 15.
[6] Λουκ. 1, 38.
[7] Ωρολόγιον, Ακάθιστος Ύμνος, α'οίκος.
[8] Ψαλμ. 138, 15.
[9] Βλ. Ψαλμ. 62, 10.
[10] Βλ. ειρμόν ς' ωδής του Κανόνος του Πάσχα.
[11] Ψαλμ. 138, 16.

π. Αθανασίου Μυτιληναίου
ΣΚΕΨΟΥ ΤΟ ΣΠΛΑΧΝΟ ΣΟΥ
Αποσπάσματα απομαγνωτοφωνημένων ομιλιών
Εκδόσεις "ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ"

Π. Αθανάσιος Μυτιληναίος: Περί σωφροσύνης των νέων

10. Ομιλία περί σωφροσύνης των νέων, 13-9-1983

.. Πρώτον -θεμελιώδης αρχή: Η σωφροσύνη δεν είναι μία αρετή που χωρίζεται από τις άλλες αρε­τές, αλλά είναι μία αρετή που είναι ενταγμένη μέσα στο σώμα των υπόλοιπων αρετών.

Εδώ υπάρχει η γνώμη, είτε από τον τρόπο που κάνουμε τώρα την α­νάλυση είτε γιατί έτσι πολλοί νομίζουν, ότι μπορεί η σωφροσύνη να είναι κάτι χωρισμένο από τις άλλες α­ρετές και ότι πρέπει να ασκήσουμε την αρετή της σωφροσύνης χωριστά, ή μόνον αυτή, και δεν χρειάζον­ται άλλα πράγματα. Όχι, αγαπητοί μου· επαναλαμβά­νω: η αγωγή της σωφροσύνης είναι ενταγμένη στο λοιπό σώμα των αρετών. Τόσο μάλιστα, ώστε να φθά­νουμε να πούμε, και να το θυμόμαστε αυτό, ότι δεν υ­πάρχει γενετήσιο πρόβλημα, αλλά υπάρχει πνευματι­κό πρόβλημα.

Το θέμα δηλαδή είναι το κατά πόσο μπορούμε να κάνουμε το παιδί μας πνευματικό άνθρω­πο. Κάνοντας το παιδί μας πνευματικό άνθρωπο, ουσιαστικά λύνουμε με τον πλέον σωστό και ανώδυνο τρόπο το γενετήσιο πρόβλημα, το θέμα της σωφροσύ­νης. Φυσικά, μεγαλώνοντας, θα δώσουμε και μερικές εξηγήσεις -θα τα πούμε λίγο πιο κάτω- αλλά, ξανα­λέω, δεν μπορούμε να χωρίσουμε το θέμα. Είναι δε ακατανοητό κι επικίνδυνο σε υπερθετικό βαθμό αυτό που πρόκειται να γίνει στα σχολεία, το να διδάξουν δηλαδή σεξολογία στα παιδιά, και που φυσικά αυτή η διαφώτιση και η διαπαιδαγώγηση είναι τελείως μεμο­νωμένη από την λοιπή δομή των παιδιών, την πνευμα­τική δομή, και θα κάνει κακό· γιατί απλούστατα μάλ­λον θα προωθήσει στην αμαρτία, παρά θα προφυλάξει από την αμαρτία. Δεν θέλει απόδειξη. Όπου θεσπί­στηκε το μάθημα αυτό, σε όποιους λαούς θεσπίστηκε, κάθε άλλο παρά ανεστάλη η ανηθικότητα. Κάθε άλ­λο! Ίσως μπορεί οι κοπέλες να έμαθαν σε ποιους για­τρούς θα πάνε για να κάνουν τις εκτρώσεις, ενώ κά­ποιες άλλες που δεν θα ήξεραν πολλά πράγματα, δεν ξέρω, μπορεί να πήγαιναν να αυτοκτονήσουν. Τώρα όμως θα ξέρει η κοπέλα σε ποιον γιατρό θα πάει να κάνει την έκτρωσή της! Ορίστε!... Να, κάπως έτσι, θα λέγαμε, θα μπορούσε να βοηθήσει το μάθημα της σεξολογίας.

Λύνεται όμως το πρόβλημα έτσι; Δεν νομίζω. Ού­τε λύνεται με το να πούμε μόνο συμβουλές γύρω από το γενετήσιο, όπως κάνουν πολλοί γονείς που λένε έ­να κάρο συμβουλές! Ναι, αλλά φρόντισαν το παιδί τους να ζει πνευματική ζωή; Φρόντισαν να νηστεύει, να κάνει προσευχή, να πηγαίνει στην Εκκλησία, να εξομολογείται, να έχει υπομονή, να έχει ελεήμονα αι­σθήματα, να... να...; Μόνο τότε θα μπορούσε να λυθεί το γενετήσιο πρόβλημα. Τότε μόνο, εντασσόμενο εκεί, θα λυνόταν.

Γι' αυτό σας είπα ότι δεν υπάρχει γενετήσιο πρό­βλημα· υπάρχει πνευματικό πρόβλημα. Άρα το μονα­δικό πρόβλημα μας θα ήταν το πώς θα κάνουμε τους ανθρώπους πνευματικούς· όλα τα άλλα μετά έρχονται μόνα τους, με λίγη μόνο διαφώτιση.

π. Αθανασίου Μυτιληναίου
ΣΚΕΨΟΥ ΤΟ ΣΠΛΑΧΝΟ ΣΟΥ
Αποσπάσματα απομαγνωτοφωνημένων ομιλιών
Εκδόσεις "ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ"