Ψυχή - Νους - Νοερά προσευχή

Πνευματικές ανταύγειες από το Άγιον Όρος

Επίσκεψις νοερά, μυστική και ειλικρινής
εις τα βάθη της ψυχής κατευθυνομένη
και ελεγχομένη υπό του φωτός του νοός.

Η ψυχή είναι ζώσα ύπαρξις, απλή και ασώματος, αόρατος με τους σωματικούς οφθαλμούς κατά την φύσιν της, αθάνατος, λογική και πνευματική, άμορφος, που κατοικεί εις οργανικόν σώμα και παρέχει εις αυτό την ζωήν και την αύξησιν και την αίσθησιν. Η ψυχή έχει τον νουν, ο οποίος δεν είναι κάτι διαφορετικόν από τον εαυτόν της, αλλά ωσάν το καθαρώτερον στοιχείον της1. Όπως είναι ο οφθαλμός εις το σώμα, έτσι είναι και ο νους εις την ψυχήν. Είναι η ψυχή ελευθέρα, έχει θέλησιν και ενέργειαν, είναι μεταβλητή, δηλαδή μεταβάλλεται κατά την θέλησίν της, διότι είναι κτιστή. Όλα αυτά τα έχει λάβει κατά φυσικήν τάξιν από την Χάριν του δημιουργού της, από την οποίαν έχει λάβη και την ύπαρξιν και την φυσικήν κατάστασιν2.

Ας κατέλθωμεν ψυχή μου εις τα βάθη σου, εις τον οίκον σου, δια να θεωρήσωμεν το κατάλυμά σου. να ίδωμεν πως έχει η κατάστασις αυτού. να επιβλέψωμεν εις την επιμέλειαν και την φροντίδα που επέδειξες δια να αρέσης εις τον Νυμφίον και Κύριόν σου.

Ας κατέλθωμεν και ας εισέλθωμεν δια του καθαρού νοός εις τα βάθη σου ψυχή μου, κατευθυνόμενοι και στηριζόμενοι δια της ευχής και ας γίνωμεν θεωροί των τραυμάτων και του σκότους που υπάρχει εκεί και ας θρηνήσωμεν δια την κατάστασίν σου.

Ο Νυμφίος Σου κρούει την θύραν και θέλει να εισέλθη εντός σου, δια να μείνη μόνος εκεί, δια να ανακλιθή εκεί. δια να δειπνήση μαζί σου. δια να ενωθή πλήρως μαζί σου και να σου χαρίση δια της ενώσεως αυτής την αιώνιαν μακαριότητα και αγάπην. «Ιδού έστηκα επί την θύραν και κρούω...» (Αποκ. γ' 20).

Αλλά πώς θέλει να εισέλθει; Θέλει να είναι εκεί αυτός μόνος. Να μη μολύνη άλλος τον τόπον σου. Εάν δεν εύρη έτσι την ψυχήν σου, ο Άγιος Κύριος ο δορυφορούμενος και ανυμνούμενος υπό των Χερουβείμ, δεν εισέρχεται.

Μπορείς να ειπής μαζί με τον προφήτην Δαβίδ: «Ευλόγει, η ψυχή μου, τον Κύριον και, πάντα τα εντός μου, το όνομα το άγιον αυτού» (Ψαλ. 102, 1). Ανταποκρίνεσαι εις την αγάπην του Κυρίου, όπως ο ίδιος παραγγέλει: «αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου εν όλη τη καρδία σου και εν όλη τη ψυχή σου και εν όλη τη διανοία σου» (Ματθ. κβ' 37). Αγαπάς και αναζητείς τον Νυμφίον σου Χριστόν όπως η ασματίζουσα Νύμφη, η οποία διακαώς επιποθεί αυτόν και λέγει: «εύρον ον ηγάπησεν η ψυχή μου. εκράτησα αυτόν και ουκ αφήκα αυτόν, έως ου εισήγαγον αυτόν εις τον οίκον μητρός μου και εις ταμείον συλλαβούσης με» ('Ασμα γ' 4) 3.

Ψάλλε τον αναβαθμόν και σκίρτα από χαρά: «Η καρδία μου προς σε Λόγε υψωθήτω. και ουδέν θέλξει με των του κόσμου τερπνών, προς χαμαιζηλίαν» (αντίφωνον γ' του δ' ήχου). Ω ενυπόστατε Λόγε και Υιέ του Θεού, εις εσένα ας υψωθή η καρδία μου. Τούτο θα γίνη όταν μελετάς το άπειρον ύψος της μεγαλειότητος του Θεού, το ακατάληπτον της σοφίας του, το μέγεθος της δυνάμεώς του, το απεριόριστον της αγαθότητός του, την υπέρ νουν ωραιότητά του και το γλυκύτατον και υπερούσιον φως του. Εάν τούτο πράξης δεν θα γλυκαίνεται η επιθυμία σου εις τα τερπνά του κόσμου τούτου, ούτε θα αγαπάς την ματαιότητα, αλλά θα ανάψης από τον πόθον και την αγάπην του θεού. Ποίος το βεβαιοί αυτό; Ο Μέγας Βασίλειος. «Μακάριοι οι του αληθινού κάλλους φιλοθεάμονες» (Ερμηνεία εις τον μδ' Ψαλμόν).

Η ωφέλεια της νοεράς προσευχής

«Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με τον αμαρτωλόν»

Επέρασαν χρόνια πολλά και από την απροσεξία του νοός μου η ψυχή μου εγέμισε από αμαρτωλές συγκαταθέσεις πονηρών λογισμών, από φαντασίες, προλήψεις και πολλές άλλες επιθυμίες. Ο νους που είναι το φως της ψυχής εσκοτίσθη και η εικόνα της ψυχής μου εμολύνθη «ει ουν τοι φως το εν σοι σκότος εστί, το σκότος πόσον;» (Ματθ. στ' 23).

Η άβυσσος της ψυχής τώρα δεν ελέγχεται εύκολα. Οι αναθυμιάσεις και η δυσωδία που εξέρχεται εξ' αυτής προκαλούν θλίψιν, ακηδίαν και πνευματικήν αναιμία.

«Εκ γάρ της καρδίας εξέρχονται διαλογισμοί πονηροί, φόνοι, μοιχείαι, πορνείαι, κλοπαί, ψευδομαρτυρίαι, βλασφημίαι. Ταυτά έστι τα κοινούντα (=μολύνοντα) το άνθρωπον» (Ματθ. ιε' 19).

Δια της ευχής όμως αρχίζει η αντίστροφος μέτρησις. Ο ιός της κακίας αποδιώκεται, οι συγκαταθέσεις περιορίζονται και το φως του νοός χαροποιεί τη ψυχή και ελέγχονται όλες οι κινήσεις αυτής.

Όταν λειτουργή η ευχή διακόπτεται κάθε πονηρός λογισμός και καταπαύει ο ψυχόλεθρος μετεωρισμός που διασκορπίζει εις τους δρόμους τον θησαυρόν τη ψυχής. Τότε η ψυχή μνημονεύει το γλυκύτατον του Κυρίου Όνομα. Τούτο γίνεται δια την ψυχήν πηγή πάσης χαράς και ευχαριστίας και δοξολογίας και αναβρύει θεία νοήματα τα οποία καθαρίζουν την συνείδησιν.
Γίνεται επομένως η ευχή το μοναδικόν της ψυχής ίαμα και δύναται η ψυχή να «αιχμαλωτίζη παν νόημα εις υπακοήν του Χριστού» (Β΄Κορ. Ι' 6).

Πόσον αδικούμε την ψυχήν μας όταν αδιαφορούμε δια την λειτουργίαν της ευχής! Αφού η ευχή είναι ο μεγαλύτερος πλούτος της ψυχής, διατί η ψυχή να ευρίσκεται εις αυτήν την πνευματικήν πτωχείαν; Διατί να γίνεται καταγώγιον των πονηρών λογισμών; Διατί να αισθάνεται θλίψιν και πόνον και ταραχήν και ακηδίαν, αφού είναι εικόνα του Επουρανίου Βασιλέως; Διατί να κρύπτεται εντός αυτής ο πονηρός διάβολος και να κινή όλα τα νοήματα και τις δυνάμεις αυτής;

Η ωραιότητα της ψυχής εξαρτάται από την καθαρότητα αυτής, «πάσα η δόξα της θυγατρός του βασιλέως έσωθεν» (Ψαλ. 44,14). Η ευχή είναι ο καλύτερος φύλακας του οίκου της ψυχής και ο ασφαλέστερος χορηγός των θείων χαρισμάτων αυτής. Το γλυκύτατον του Κυρίου όνομα είναι η αρχή κάθε χαρίσματος και κάθε ευλογίας. Ο Κύριος είναι «η οδός και η αλήθεια και η ζωή (Ιωαν ιδ.'6) και «ο άρτος ο εκ του ουρανού καταβάς» (Ιωαν. στ' 58).

Είναι δυνατόν η ψυχή που ακολουθεί πιστά τον Κύριον να εκτραπή εκ της ευθείας οδού και να ευρεθή εις τα σκοτεινά και δαιδαλώδη της αμαρτίας καταγώγια; Και πως είναι δυνατόν αυτός που γεύεται τον ουράνιον άρτον να μην αποστρέφεται τα ηδονικά διανοήματα και παρασκευάσματα;

Διατί λοιπόν ψυχή μου αμελείς δια το ωφελιμώτατον τούτο έργον; Διατί αδιαφορείς δι' αυτόν τον ουράνιον πλούτον; Διατί δεν μεριμνάς δια την σωτηρίαν σου;

ΤΟ "ΚΑΚΟ ΣΤΟΝ ΘΕΟ" (4) Συνέχεια από: Πέμπτη 10 Αυγούστου 2017 ΤΟ "ΚΑΚΟ ΣΤΟΝ ΘΕΟ" Του Antonio Stevanazzi. Το κακό ανάμεσα στην φιλοσοφία και την Θεολογία (συνέχεια).

          
Σε κάθε περίπτωση δεδομένης τής νομιμότητος τής φιλοσοφίας να αναρωτηθεί για το θρησκευτικό φαινόμενο και επομένως και για την πραγματικότητα τού κακού, το αληθινό πρόβλημα είναι να μάθουμε εάν η νόηση, παρά το ότι παρακινείται απο το δεδομένο τής πίστης αλλά απ' έξω απο την στάση τού πιστού, προοδεύοντας δηλαδή με επιχειρήματα καθολικής ισχύος, μπορεί καθαυτή να φτάσει να δικαιώσει το κακό. Μία τέτοια προσπάθεια μ'αυτή την σημασία, είναι το δοκίμιο του Yves Labbe με τον τίτλο "Τό νόημα και το κακό, Θεοδικία τού Μ. Σαββάτου, Paris 1980", στο οποίο θα αναφερθούμε μέσω της κριτικής πού τού άσκησε ο Angelo Bertuletti. Σύμφωνα με την κριτική αυτή λοιπόν το δοκίμιο τού Labbe παρουσιάζεται σαν "ένας στοχασμός στο νόημα τής φιλοσοφίας η οποία επαναφέρει και επανεξετάζει τις καθολικές ερωτήσεις που ανήκουν στην τάξη τού θρησκευτικού προβλήματος παραμένοντας στο πλαίσιο μιάς λογικής έρευνας, αναπτύσσει το θέμα τού νοήματος και τής αλήθειας και καθορίζει τήν δομή τήν οποία οφείλει να λάβει η νόηση για να ολοκληρώσει τήν έρευνά της".

          Είναι λοιπόν εν'ολίγοις μία βασική φιλοσοφική συζήτηση, μία προσπάθεια επεξεργασίας τού επιστημονικού καταστατικού τής γνώσεως η οποία αναρωτάται στο δεδομένο τής πίστης, χωρίς να συστήνει έναν Θεολογικό στοχασμό. Η ευκαιρία για να επαληθευθεί μία τέτοια πρόοδος δικαιώσεως προσφέρεται απο το πρόβλημα τού κακού λόγω τού οποίου η νόηση, σαν συζήτηση περί τού νοήματος, βρίσκεται σε προβληματική θέση. Κατ'ουσίαν, λοιπόν, η θέση τού Labbe είναι η εξής : η λογική συζήτηση περί τού νοήματος, η οποία, για τον συγγραφέα, συμπίπτει με τον φιλοσοφικό λόγο, μπορεί να σταθεί μόνον εάν είναι εις θέσιν να ξεπεράσει την αντίφαση η οποία προέρχεται απο την εμπειρία τού κακού, χωρίς να μειώσει το θετικό (στην απόρριψη όμως τού μεταφυσικού δυαλισμού) και αναγνωρίζοντας τήν ενυπάρχουσα ενότητα, ξεπερνώντας ακόμη, ενα διπλό ρίσκο, την μείωση τού κακού σε ηθικό κακό και την αντιπαράθεση τού ηθικού κακού και τού φυσικού κακού. O Labbe λοιπόν προτίθεται να διατηρήσει μαζί τήν Θετικότητα τού κακού και την δυνατότητα μιάς λογικής συζητήσεως περί τού κακού. Εάν κατά την πρώτη τοποθέτηση διαχωρίζεται απο τον μονισμό τού Σπινόζα και απο τον προοπτισμό τού Νίτσε, οι οποίοι για διαφορετικούς λόγους αρνούνται την διαφορά του καλού και του κακού, με την δεύτερη παίρνει τις αποστάσεις του απο τον συμβολισμό τού Ρικέρ και τον Φιντεϊσμό τού Μπάρτ και της Θεολογίας τής μεταρρυθμίσεως

ΤΟ «ΚΑΚΟ ΣΤΟΝ ΘΕΟ» (3) Συνέχεια από:Σάββατο 1 Ιουλίου 2017 ΤΟ «ΚΑΚΟ ΣΤΟΝ ΘΕΟ» Του Antonio Stevenazzi. ΤΟ ΚΑΚΟ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΘΕΟΛΟΓΙΑ.

          
Ο Pareyson στην αρχή τού στοχασμού του γύρω απο το σκάνδαλο τού κακού δηλώνει κατηγορηματικά ότι «στην αντιμετώπισή τού προβλήματος τού κακού η φιλοσοφία, στην διάρκεια των αιώνων, απεδείχθη ελλειπής και μάλιστα ανεπαρκής».

          Υποστηρίζει λοιπόν την ανάγκη βοήθειας από τον μύθο, με την βαθειά και έντονη σημασία τού όρου, δηλαδή όχι με την έννοια τού παραμυθιού, που είναι μία τυχαία αφήγηση ή παράλογη διήγηση, αλλά με την έννοια τού «μύθου» σαν απόκτηση και κατοχή τής αλήθειας με τον μοναδικό τρόπο με τον οποίο αυτή επιτρέπει την σύλληψή της, δηλαδή με μία απόκρυψη η οποία ακριβώς γι’αυτό είναι λαμπερή και αποκαλυπτική! Όπως για παράδειγμα η τέχνη και η θρησκεία, διότι ακριβώς εκεί το κακό και ο πόνος είναι παρόντα! Προφανώς πρέπει να αναφερόμαστε σε μία θρησκεία δυνατή και γόνιμη, όπως η Βιβλική για παράδειγμα, τής "ανθρώπινης πανυπαιτιότητος", στην οποία έρχεται σε συνάντηση στην Π.Δ. ο Θεός τού θυμού και τής ζήλειας και στην Κ.Δ. ο Θεός τού σταυρού. Και θα πρέπει να υπολογίσουμε μία τέχνη στιβαρή και δυνατή, όπως εκείνη τής τραγωδίας, ανελέητη, τρομακτική και βαθειά, όπως υπήρξε ή Ελληνική τραγωδία στον Αισχύλο και τον Σοφοκλή και όπως είναι σήμερα εκείνη η τραγωδία σε πέντε πράξεις που είναι τα μεγάλα μυθιστορήματα τού Ντοστογιέφσκι.

          Αυτή η προσφυγή στον μύθο όμως δέν σημαίνει και μία ταυτόχρονη παραίτηση απο την φιλοσοφία, αλλά μόνον από τήν αποδεικτική και αντικειμενοποιούσα, όπως είναι η μεταφυσική σκέψη! Πρόκειται λοιπόν για την πρόταση ενός νέου τύπου φιλοσοφίας, η οποία δέν βασίζεται στην αποδεικτική νόηση, αλλά στην ερμηνευτική σκέψη. Αλλά τί εννοούμε σαν ερμηνευτική σκέψη; Μία ερμηνεύουσα σκέψη η οποία εφαρμόζεται σε μία γνώση η οποία υπάρχει ήδη, μία αναμιμνήσκουσα σκέψη η οποία γνωρίζει αυτό που ήδη γνωρίζει, το αντικείμενό της δέν μπορεί να είναι το Είναι, αλλά η σχέση του ανθρώπου με το Είναι, η οντολογική πρόθεση, ουσιώδης στον άνθρωπο και στην οποία συνίσταται ο άνθρωπος. Ο Λόγος για την αλήθεια είναι έμμεσος, διότι αντλεί την αλήθεια στην πρωτογενή αλληλεγγύη με το ανθρώπινο πρόσωπο, και αυτός δέν μιλά για το απόλυτο, αλλά για την ανθρώπινη συνείδηση τού απολύτου, συνείδηση την οποία δέν έχει μάλλον ο άνθρωπος αλλά μάλλον είναι. Ο Φιλοσοφικός στοχασμός για τον μύθο και στον μύθο πρέπει να

ΤΟ "ΚΑΚΟ ΣΤΟΝ ΘΕΟ (2)" Συνέχεια από: Δευτέρα 26 Ιουνίου 2017 ΤΟ "ΚΑΚΟ ΣΤΟΝ ΘΕΟ" Του Antonio Stevenazzi. ΤΟ ΑΙΝΙΓΜΑ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ(συνέχεια)

 

Μ' αυτή την σημασία, το προαίσθημα τής αμαρτίας, τού πόνου και τού θανάτου εκφράζουν με πολλαπλό τρόπο την ανθρώπινη κατάσταση στην βαθειά της ενότητα, αιχμή πρός την κατεύθυνση ενός μοναδικού μυστηρίου τής αδικίας και τής κακίας. Εδώ όμως η φαινομενολογία τού κακού πρέπει να δώσει το βήμα σε μία ερμηνευτική τών συμβόλων και τών μύθων, καθώς αυτά προσφέρουν την πρώτη γλωσσική μεσολάβηση σε μία εμπειρία η οποία διαφορετικά είναι μπερδεμένη και άλογη. Στο εσωτερικό αυτού του στοχασμού δύο σημεία τα οποία ανήκουν στην εμπειρία του κακού κατευθύνουν πρός αυτή την βαθειά ενότητα! Πρώτα απ'όλα στο επίπεδο του ηθικού κακού, η αναγνώριση μίας υπευθυνότητος μας προστατεύει απο ένα σκοτεινό βάθος και μας διατηρεί στην πιό καθαρή ζώνη της εμπειρίας της ενοχής. Αυτή κρύβει ταυτόχρονα στο βάθος της την κατάκτησί της απο ανώτερες δυνάμεις, δυνάμεις τις οποίες με αρκετή ευκολία θα δαιμονοποιήσει ο μύθος. Ο μύθος τοιουτοτρόπως εκφράζει το "αίσθημα" ότι ανήκει σε μία ιστορία του κακού, πάντοτε παρούσα εκεί για τον καθένα. Το πιό ορατό αποτέλεσμα αυτής της παράξενης εμπειρίας τής παθητικότητος, στην ίδια την καρδιά τής πράξεως του κακού, είναι ότι ο άνθρωπος αισθάνεται ταυτόχρονα θύμα και φταίχτης! Ακόμη και στο επίπεδο τού πόνου, παρατηρείται η ίδια σύγχυση τού ορίου ανάμεσα στον φταίχτη και το θύμα! Αλλά εδώ η σκέψη δέν μπορεί παρά να κάνει μία ερώτηση αποσβολωμένη: καθώς η τιμωρία είναι μία αγωνία και ένας πόνος που θεωρείται άξιο τίμημα, θα πρέπει ίσως να σκεφθούμε ότι κάθε πόνος, ακόμη και ο άμετρος και υπερβολικός, είναι κατά κάποιο τρόπο η τιμωρία μιάς αμαρτίας πέραν της προσωπικής ή γνωστής, ακόμη και ομαδικής και άγνωστης; Αυτή η διαφορά μεγέθους ανάμεσα στο ηθικό κακό και το κακό του πόνου και του βασάνου αποτελεί ίσως το πιό μεγάλο σκάνδαλο. Ένα σκάνδαλο το οποίο ξαναβρίσκουμε στο πρόσωπο των θυμάτων και των αθώων, όπως τα μωρά, των οποίων η δυστυχία είναι καθαρή, χωρίς αντίσταση, χωρίς την ωριμότητα η οποία μπορεί να κάνει ακόμη και την ασθένεια και τον πόνο μία μοίρα! Ο Ντοστογιέφσκι ήταν ενοχλημένος και ο Καραμαζώφ του "επιστρέφει το εισιτήριο εισόδου του" σε έναν Δημιουργό Ικανό να αφήσει χώρο στο απαράδεκτο!

          Αλλά η απελπισμένη δυστυχία και η σφαγή των αθώων δέν είναι παρά το επιφαινόμενο μίας βαθύτερης διαστάσεως τού υπερβολικού πόνου, εκείνου δηλαδή που ονομάζεται "μάταιη δυστυχία", ή παράλογη! Εκείνη η οποία δέν οδηγεί στην θεραπεία αλλά στον θάνατο, η οποία δέν είναι χρήσιμη σε τίποτε διότι σπάει τα κόκκαλα χωρίς να δυναμώνει την ψυχή και η οποία εφόσον δέν μπορεί ούτε να προσληφθεί ούτε να προσφερθεί, δέν πονάει επί πλέον στ'αληθινά: Ο πόνος γίνεται μάταιος λόγω της υπερβολής του!

ΤΟ "ΚΑΚΟ ΣΤΟΝ ΘΕΟ" (1) ΤΟ "ΚΑΚΟ ΣΤΟΝ ΘΕΟ" Του Antonio Stevenazzi. ΤΟ ΑΙΝΙΓΜΑ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ.

         

Εάν υφίσταται μία κληρονομιά η οποία ξεκινά απο τον ΧΧ αιώνα, ίσως τον πιό σκοτεινό και ματωμένο της ανθρώπινης ιστορίας, αυτή βρίσκεται στην σπαρακτική ερώτηση περί του κακού. Εάν η αρχαία σκέψη άρχισε την γιγαντομαχία για το Είναι και το γίγνεσθαι η οποία διαρκεί μέχρι σήμερα, ίσως στον καιρό μας ανακοινώνεται μία γιγαντομαχία για το κακό. Είναι διάσημες οι λέξεις του Αγίου Ιερώνυμου σχετικά με τον Ιώβ, ενός βιβλίου που στέκεται σαν ο πολικός αστήρ για τον ανθρώπινο πόνο και θησαυρός για την κατάρα! "να εξηγήσουμε τον Ιώβ είναι σαν να προσπαθούμε να κρατήσουμε στα χέρια μας ένα χέλι ή μία μικρή σμέρνα: όσο πιό δυνατά την πιέζουμε τόσο γρηγορότερα μας ξεφεύγει". Το ίδιο ακριβώς θα μπορούσαμε να πούμε για το ερώτημα περί του κακού. Όσο πιό πολύ προσπαθούμε να κατανοήσουμε το μυστήριο, τόσο αυτό πυκνώνει". Έτσι ξεκινά ένας μελετητής της φιλοσοφίας, το δοκίμιο του που είναι αφιερωμένο στο πρόβλημα του κακού, τονίζοντας εξ'αρχής την αμείωτη αινιγματικότητά του!

          Και πράγματι το πρόβλημα του κακού είναι τόσο σύνθετο που μοιάζει να ξεφεύγει όχι μόνον απο κάθε απάντηση, αλλά να διαφεύγει ακόμη και σαν πρόβλημα! Η μεγάλη αυτή δυσκολία στον χειρισμό του ορίσθηκε σαν το "πρόβλημα των προβλημάτων" και στην φιλοσοφία παρουσιάζεται σαν ένα ερώτημα δύσκολο να συλληφθεί! Ο ίδιος ο Μπερντιάεφ, προσπαθώντας να εκλογικεύσει την μαρτυρική συνθετότητα τών όρων του διλήμματος-η πηγή του κακού δέν μπορεί να είναι στον Θεό και παρ'όλα αυτά δέν υπάρχει έξω απο τον Θεό άλλη πηγή τού είναι και της ζωής-παρατηρούσε ότι δέν γνωρίζουμε και δέν μπορούμε να τοποθετήσουμε διαφορετικά την εναλλαγή διότι σκεπτόμαστε με τις κατηγορίες του καλού και τού κακού, δηλαδή με τις κατηγορίες που γεννήθηκαν απο την πρώτη και δέν μας είναι δυνατόν να μετακινηθούμε σε διαφορετικές και προηγούμενες κατηγορίες, καταλήγοντας ότι το κακό, δεδομένων των όρων του διλήμματος, είναι μία πραγματικότης απολύτως άλογη και επομένως λογικώς απρόσβλητη και ανεξήγητη! (Μπερντιάεφ, Πνεύμα και Ελευθερία). Διαφωτιστικά είναι επίσης, σχετικά με το θέμα και τα λόγια του H. Haring που ακούστηκαν σε μία διάλεξη για την φιλοσοφία και την θρησκεία με τίτλο, "Η νόηση και το κακό!" "Οπωσδήποτε η ανθρώπινη νόηση μπορεί να αναγνωρίσει το κακό σαν κακό, μπορεί να το αναλύσει σαν φυσικό φαινόμενο, ηθικό ή δομικό τής καταστροφής! Δέν μπορούμε όμως να το κατανοήσουμε μ'έναν τέτοιο τρόπο ώστε να γίνουμε στην θεωρία ή στην πράξη οι κυρίαρχοί του! Η αταραξία και η κοινοτοπία και ασημαντότητα, η πανταχού παρουσία και η συνεχής απόκρυψη του κακού είναι ιδιαιτερότητες οι οποίες δέν μπορούν να θρυμματιστούν ούτε ακόμη και στην θρησκευτική γλώσσα και στον Θεολογικό στοχασμό, στα οποία γίνεται επίκληση της Θείας αποκαλύψεως. Το κακό μπορούμε να το ονομάσουμε όσον αφορά την γλωσσική πλευρά, αλλά δέν μπορούμε να το διαφωτίσουμε θεωρητικά. Είναι αντικειμενικό αλλά δέν αντικειμενοποιείται. Όποιος θα ήθελε να το αναλύσει άμεσα στην γυμνή του ουσία, θα ξεγύμνωνε τον εαυτό του! Αφού θα τίναζε όλα του τα πέταλα, σ'αυτόν θα παρέμενε μόνον το όνομα του ρόδου: "nomina nuda tenenus"!

ΑΠΟ ΤΟ ΕΙΝΑΙ ΣΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ.(3) Συνέχεια από: Τετάρτη 4 Ιανουαρίου 2017 Η αλήθεια της πίστεως σαν ενεργεία σύνθεση του "προσώπου". του Cornelio Fabro

                
Το χαρακτηριστικό τής πεποιθήσεως τού πραγματικού είναι η  προφανής του συνθετότης η  οποία είναι δπλή: Πρώτα απ'όλα εκείνη η οποία προκύπτει απο την ίδια την πεποίθηση τής υπάρξεως η οποία οδηγεί σε κάποιο βέβαιο "όλον", το οποίο είναι ακριβώς το αντικείμενο το οποίο δηλώνεται υπαρκτό (ή μή υπαρκτό). Έπειτα (μάλιστα πρίν!) η συνθετότης η οποία συνεπάγεται απο το αντικείμενο το ίδιο η οποία μπορεί να εισέλθει στην σφαίρα τής προθέσεως τής υπαρκτότητος μόνον όταν έχει μία "σημασία", δηλαδή μόνον σαν ένα "δομημένο όλον". Για να είναι ένα δομημένο όλον η πραγματικότης πρέπει να παρουσιάσει ολοκληρωμένα ήδη, σε κάποιο βαθμό της, την δομή τών αντικειμενοποιημένων της επιπέδων όπου είναι δυνατόν, πρέπει ακριβώς να μιλήσουμε για νόημα, το οποίο είναι ο πλούτος και ο τόκος τής πραγματικότητος. Γι'αυτό στην σφαίρα τής φυσικής αμέσου γνώσεως η "πραγματοποιούσα λειτουργία", αν μπορούμε να την πούμε έτσι, είναι η αντιληπτική δραστηριότης τής οποίας η μοντέρνα φαινομενολογία ανέδειξε την πρωτοτυπία εναντίον των συλλήψεων, τόσο των εμπειριστών όπως και τού ιδεαλισμού. Είναι η αντίληψη και όχι η αίσθηση, το ιδιαίτερο πλαίσιο τής παρουσίας των πραγμάτων σαν υπάρχουσες πραγματικότητες πρώτα απ'όλα διότι οι πρωταρχικές δομές τών πραγμάτων είναι άμεσες και δέν εξάγονται (συμπεραίνονται). Αλλά και επειδή η αντίληψη είναι απευθείας "βεβαίωση της παρουσίας" του πραγματικού. Γι'αυτές τις πρωταρχικές δομές, οι αντιλήψεις δέν είναι καθόλου δευτερεύουσας αξίας, αλλά δέν είναι ούτε και οι καθοριστικές. Τα αντικείμενα τών αντιλήψεων είναι δεδομένα αμέσως, μέσα στις δομές τών ίδιων τών αντικειμένων, είναι δηλαδή ενδογενώς δομικές τουλάχιστον σε μία αρχική μορφή και αυτή η δομή ανήκει στην συνθετική λειτουργία τής συνειδήσεως. Αυτή η συνθετική λειτουργία έχει τουλάχιστον δύο στιγμές οι οποίες υπογραμμίστηκαν καθαρά απο τον Ακινάτη και ξαναβρέθηκαν με ανεξάρτητο τρόπο απο την μοντέρνα φαινομενολογία: πρώτα απ'όλα η πρωταρχική δομή τών μορφών ή της χωρο-χρονικής φιγούρας, καθαυτή, έπειτα η καθολική σημασία τών πραγμάτων στην καθαυτή τους πραγματικότητα. Στην Θωμιστική φαινομενολογία οι πρωταρχικές δομές ή φόρμες ανήκουν στις λειτουργίες τής κοινής αίσθησης και της φαντασίας με την κλασσική της σημασία, ενώ οι δευτερεύουσες σημασίες ή οι προθετικότητες (το νόημα) αναδύονται διά της γνώσεως και της διανοίας, μ'αυτή την τάξη, καθώς η πρώτη είναι η προετοιμασία της δεύτερης.

ΑΠΟ ΤΟ ΕΙΝΑΙ ΣΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ. (2) Συνέχεια από: Παρασκευή 30 Δεκεμβρίου 2016 του CORNELIO FABRO. Η αλήθεια της πίστεως σαν ενεργεία σύνθεση του "προσώπου.

          

Το λάθος του Χιούμ υπήρξε η αφαίρεση απο την γνώση, απο το γνωρίζειν, μεταφέροντάς την τελείως στην πίστη η οποία έχει το θεμέλιό της στον εαυτό της, στην ευγενική δύναμη τής εσωτερικής βεβαιότητος! Το λάθος του Κάντ υπήρξε η αντιπαράθεση τής πίστεως στην γνώση και η διατήρηση τής πίστης στην μόνη σφαίρα τής νοήσεως η οποία πληρούται απο τις υπερβατικές ιδέες έτσι ώστε να συστήσει την διπλή αντίθεση τού αισθητού-νοητού και του νοητού-νοήσεως, η υπέρβαση τής οποίας ανατέθηκε στην αντίστοιχη πραγματοποίηση (ενέργεια) τής υπερβατικής αρχής, η οποία στον μεταφυσικό ιδεαλισμό θα αφομοιώσει την πίστη σαν μία στιγμή τής πραγματοποιήσεως τής ίδιας τής νοήσεως. Η κατάσταση τής ισορροπίας όμως, φαίνεται να κατανοεί πίστη και γνώση σαν δύο συμπληρωματικές στιγμές, παρούσες σε κάθε μορφή γνώσεως τού πραγματικού καθότι στην πίστη αποδίδεται η βεβαιότης τού πραγματικού εν ενεργεία και στην γνώση ανήκει η αντίληψη και η επιβεβαίωση τού περιεχομένου, των μορφών και των αναβαθμών τού είναι, τα οποία καταλήγουν στην υπαρξιακή σφαίρα αντικείμενο της πίστης. Βεβαίως μέσα στην διάκριση αυτών των αντικειμένων συντελείται η διάκριση  των διαφόρων μορφών τής πίστεως και της φύσεως, εκείνης της υπαρξιακής προσπάθειας εκ μέρους του προσώπου που αντιστοιχούν στην ίδια. Έτσι φωτίζονται και οι λεγόμενες "αιτίες" της πίστεως.

          Η άμεση πίστη έχει σαν αιτία την όρεξη (ή την ώθηση) τής φύσεως (την φυσική) που κάθε ιδιότης έχει πρός το αντικείμενό της και ολόκληρο το πρόσωπο πρός το Είναι σαν όλον. Είναι η ίδια η τροχιά τού υποκειμένου πρός το πραγματικό. Η φυσική πίστη, στην ηθική ζωή και στην ιστορική γνώση, έχει σαν θέμα την βεβαιότητα, η οποία είναι πάνω κάτω πιστευτή, των ομολογιών, των σημείων και των αποδείξεων οι οποίες παρουσιάζονται ή προτείνονται για να την εγγυηθούν. Η Θεολογική πίστη έχει απο το ένα μέρος αντικειμενικά θέματα στα αξιόπιστα επιχειρήματα που μπορεί να αντλήσει απο τα δεδομένα τής γνώσεως και τής φυσικής και τής ιστορικής γνώσεως, και απο το άλλο απορρέει απο την θεία κλήση η οποία ασκείται απευθείας στην θέληση  με τον τρόπο της και στην νόηση για να την παρακινήσει στην υπερφυσική πίστη!

          Φαίνεται αναγκαίο λοιπόν να δούμε στις βασικές του γραμμές τον δυναμισμό που ανήκει βασικώς στην πράξη τής πίστης, στο φαινομενολογικό επίπεδο για να κατορθώσουμε να ξεκαθαρίσουμε την ανάδυσή της στο οντολογικό επίπεδο που συνιστά για τον πιστό η "νέα ύπαρξη" και με Θεολογικούς όρους το "Βασίλειο του Θεού".   

ΑΠΟ ΤΟ ΕΙΝΑΙ ΣΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ (1) ΤΟΥ CORNELIO FABRO. Η αλήθεια τής πίστεως σαν ενεργεία σύνθεση του "προσώπου".

        

  Η κεντρική σπουδαιότητα την οποία απέκτησε η σχέση πίστεως και νοήσεως (λογικής), όταν παρατηρούμε την πρόοδο της μοντέρνας σκέψης, έγινε ακόμη πιό σημαντική στην ανάλυση της "ανθρώπινης καταστάσεως" στην οποία επιδίδονται στην σύγχρονη σκέψη η φαινομενολογία, ο μαρξισμός και η φιλοσοφία τής υπάρξεως. Η διαρκής διακύμανση τής φιλοσοφίας να καταργήσει την διαλεκτική τής πίστεως και τής λογικής για να αφομοιώσει την μία στην άλλη, στην προϋπόθεση ότι η ανθρώπινη συνείδηση μπορεί "να ζήσει" δύο αντιθετικές καταστάσεις μόνον σύμφωνα σε μία προσωρινή κατάσταση, πρέπει να θεωρηθεί ξεπερασμένη χάρη σε μία εμβάθυνση της πραγματικής δομής της συνειδήσεως στην σχέση της με το πραγματικό. Αυτή η σχέση πρέπει να είναι πλέον ξεκάθαρη. Ας θυμηθούμε λοιπόν τους βασικούς σταθμούς αυτής της βεβαιότητος!

          Η πίστη, κάθε πίστη, είναι καθαυτή μία "στάση της συνειδήσεως" καθώς μπορεί να θεμελιώσει την γνώση ή να θεμελιωθεί στην γνώση! Η αρχή απο την οποία ξεκινήσαμε είναι ότι η πίστη έχει για αντικείμενο τήν "πεποίθηση τού πραγματικού" και η γνώση έχει σαν αντικείμενο το περιεχόμενο, δηλαδή την δομή τού πραγματικού στην παρουσίαση του στις αντίστοιχες ικανότητες μάθησης! Έτσι ενώ το αντικείμενο της πίστης ακουμπά την υπαρξιακή σφαιρα, το αντικείμενο της καθαρής γνώσεως-αίσθηση ή νόηση- ανήκει στην τυπική σφαίρα, την φορμάλε! Επομένως, ενώ η αποδοχή τής γνώσεως προέρχεται απευθείας απο την πρόδηλη μονοσημαντότητα τού αντικειμένου χάρη στην δική της συγκεκριμενοποίηση που έχει η ικανότητα εκ μέρους του ιδίου του αντικειμένου-τά χρώματα και οι μορφές για την όραση...., οι φύσεις των πραγμάτων για την νόηση-η αποδοχή της πίστης ξεπηδά απο την υποχρέωση και το καθήκον του προσώπου που εργάζεται σαν ένα όλον.

          Εάν ο ζήλος είναι αυθόρμητος, είναι αυθόρμητη πιστη στην ύπαρξη τού εξωτερικού κόσμου και των ανθρωπίνων σχέσεων πάνω στις οποίες στηρίζεται η άμεση ζωή. Στην βάση αυτής της πίστης καθένας δέχεται για πραγματική την γεωγραφική κατάσταση, την εθνική, την πολιτισμική και την κοινωνική όπου ζεί και του επιτρέπει να εκφράσει την δραστηριότητά του!

ΤΟΥ CORNELIO FABRO. Η αλήθεια τής πίστεως σαν ενεργεία σύνθεση του "προσώπου".

        

  Η κεντρική σπουδαιότητα την οποία απέκτησε η σχέση πίστεως και νοήσεως (λογικής), όταν παρατηρούμε την πρόοδο της μοντέρνας σκέψης, έγινε ακόμη πιό σημαντική στην ανάλυση της "ανθρώπινης καταστάσεως" στην οποία επιδίδονται στην σύγχρονη σκέψη η φαινομενολογία, ο μαρξισμός και η φιλοσοφία τής υπάρξεως. Η διαρκής διακύμανση τής φιλοσοφίας να καταργήσει την διαλεκτική τής πίστεως και τής λογικής για να αφομοιώσει την μία στην άλλη, στην προϋπόθεση ότι η ανθρώπινη συνείδηση μπορεί "να ζήσει" δύο αντιθετικές καταστάσεις μόνον σύμφωνα σε μία προσωρινή κατάσταση, πρέπει να θεωρηθεί ξεπερασμένη χάρη σε μία εμβάθυνση της πραγματικής δομής της συνειδήσεως στην σχέση της με το πραγματικό. Αυτή η σχέση πρέπει να είναι πλέον ξεκάθαρη. Ας θυμηθούμε λοιπόν τους βασικούς σταθμούς αυτής της βεβαιότητος!

          Η πίστη, κάθε πίστη, είναι καθαυτή μία "στάση της συνειδήσεως" καθώς μπορεί να θεμελιώσει την γνώση ή να θεμελιωθεί στην γνώση! Η αρχή απο την οποία ξεκινήσαμε είναι ότι η πίστη έχει για αντικείμενο τήν "πεποίθηση τού πραγματικού" και η γνώση έχει σαν αντικείμενο το περιεχόμενο, δηλαδή την δομή τού πραγματικού στην παρουσίαση του στις αντίστοιχες ικανότητες μάθησης! Έτσι ενώ το αντικείμενο της πίστης ακουμπά την υπαρξιακή σφαιρα, το αντικείμενο της καθαρής γνώσεως-αίσθηση ή νόηση- ανήκει στην τυπική σφαίρα, την φορμάλε! Επομένως, ενώ η αποδοχή τής γνώσεως προέρχεται απευθείας απο την πρόδηλη μονοσημαντότητα τού αντικειμένου χάρη στην δική της συγκεκριμενοποίηση που έχει η ικανότητα εκ μέρους του ιδίου του αντικειμένου-τά χρώματα και οι μορφές για την όραση...., οι φύσεις των πραγμάτων για την νόηση-η αποδοχή της πίστης ξεπηδά απο την υποχρέωση και το καθήκον του προσώπου που εργάζεται σαν ένα όλον.

          Εάν ο ζήλος είναι αυθόρμητος, είναι αυθόρμητη πιστη στην ύπαρξη τού εξωτερικού κόσμου και των ανθρωπίνων σχέσεων πάνω στις οποίες στηρίζεται η άμεση ζωή. Στην βάση αυτής της πίστης καθένας δέχεται για πραγματική την γεωγραφική κατάσταση, την εθνική, την πολιτισμική και την κοινωνική όπου ζεί και του επιτρέπει να εκφράσει την δραστηριότητά του!

          Εάν η ενασχόληση είναι έμμεση, έχουμε την έμμεση πίστη, η οποία μπορεί να είναι τόσο επιστημονική, όσο και θρησκευτική και Θεολογική. Όπως η αυθόρμητη πίστη μάς ωθεί να υπερβούμε τα όρια του χώρου και του χρόνου τα οποία βιώνονται άμεσα, έτσι και η επιστημονική πίστη βοηθά να υπερβαίνονται τα όρια του χώρου και του χρόνου στην δική τους δομή τής

Ο Θεός Πατήρ στις ευχές της λατρείας Πρωτοπρεσβυτέρου Θεοδώρου Ζήση Καθηγητή Πανεπιστημίου

 

Πηγή: Πρακτικά Θεολογικού Συνεδρίου με θέμα: «Ο Επουράνιος Πατήρ» (10-13 Νοεμβρίου 1992). Ι. Μητρόπολις Θεσσαλονίκης. Θεσσαλονίκη 1993. Σελ. 163-176.

 

1. Μεθοδολογικές επισημάνσεις

Πριν από την ουσιαστική ανάπτυξη του θέματος είναι χρήσιμο να γίνουν μερικές μεθοδολογικές παρατηρήσεις. Πρέπει κατ' αρχήν να σημειωθή ότι η αντιμετώπιση είναι θεολογική και όχι λειτουργιολογική· εκλαμβάνονται δηλαδή τα κείμενα των ευχών ως μάρτυρες της θεολογίας της Εκκλησίας στη θέση και κατάσταση που έχουν σήμερα μέσα στη θεία λατρεία, ασχέτως προς ειδικώτερα λειτουργιολογικά θέματα, όπως ο χρόνος συγγραφής και εντάξεως τους στη θεία λατρεία, το συγκεκριμένο τυπικό, ασματικό ή μοναχικό, από το οποίο προέρχονται και άλλα παρόμοια προβλήματα. Η εξέταση επίσης περιορίζεται στις ευχές των ακολουθιών της νυχθημέρου λατρείας· δεν συμπεριλαμβάνει και τις ευχές των περιστατικών ακολουθιών και των μυστηρίων, που περιέχονται στα Ευχολόγια, μικρό και μεγάλο. Από τις εν χρήσει επίσης λειτουργίες γίνεται λόγος για τις ευχές της συνήθους και τακτικής λειτουργίας του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, που αποτελεί το κέντρο των ακολουθιών του ημερονυκτίου. Για την λειτουργία του Μ. Βασιλείου σε σχέση με την του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου ως προς το θέμα μας υπάρχει άλλη εισήγηση. Παρά τον περιορισμό πάντως του θέματος η εικόνα που αποκομίζουμε από τις ευχές της νυχθημέρου λατρείας για τον επουράνιο Πατέρα είναι ενδεικτική της πίστεως της Εκκλησίας και δεν πρόκειται να μεταβληθή ουσιαστικά από την συνεξέταση και των άλλων ευχών, που θα ήταν πάντως χρήσιμο να γίνει για την συμπλήρωση και ολοκλήρωση της ερευνάς.

 

2. Πίστη και λατρεία

Η λατρεία ως γνωστόν συνδέεται αμεσώτατα με την πίστη της Εκκλησίας. Κινείται μέσα στα πλαίσια του δόγματος, το οποίο εκφράζει γνήσια και ανόθευτα. Μεταβολές στην πίστη και στο δόγμα έχουν άμεσο αντίκτυπο στα κείμενα της λατρείας, διότι δι' αυτών εκφράζει η λατρεύουσα κοινότης δοξολογικά την πίστη της ή συμμετέχει στις σωτηριώδεις ενέργειες των μυστηρίων κατά το μέτρο της πίστεως γι' αυτές τις σωτηριώδεις ενέργειες. Υπάρχει πλήθος περιπτώσεων στην ιστορία της Εκκλησίας, όπου φαίνεται αυτός ο στενός σύνδεσμος, η ταύτιση μεταξύ πίστεως και λατρείας, από του ότι αιρετικές ομάδες που μετέβαλαν τη διδασκαλία σε θέματα πίστεως μετέβαλαν αμέσως και την λατρεία τους. Και αυτό βέβαια ισχύει όχι μόνο για τους αιρετικούς του παρελθόντος, αλλά και για τους ετεροδόξους της εποχής μας, η λατρεία των οποίων είναι σύστοιχη και αντίστοιχη προς την πίστη τους. Και για να αναφέρουμε μερικά μόνο παραδείγματα· η μεταβολή στην τριαδολογία ως προς το θέμα της εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος, πέρασε και στο σύμβολο της πίστεως το απαγγελλόμενο κατά την Θεία Λειτουργία με την προσθήκη του filioque. Η πίστη επίσης ότι η μεταβολή των τιμίων δώρων γίνεται με την εκφώνηση των ιδρυτικών λόγων του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας, «Λάβετε, φάγετε… », «Πίετε εξ αυτού πάντες… », και όχι με την ευχή της επικλήσεως συνετέλεσε στον εξοβελισμό της τελευταίας ή στη μείωση της σημασίας της. Η αλλαγή επίσης στις αντιλήψεις για τη θέση και το ρόλο της γυναίκας μέσα στην Εκκλησία, σχετικώς μάλιστα με το μυστήριο της Ιερωσύνης που έγινε υπό την πίεση φεμινιστικών κινημάτων, έφερε πολλές γυναίκες ως Επισκόπους και Ιερείς μπροστά στο θυσιαστήριο.

«Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἕνεκεν» (Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου)

«Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἕνεκεν» (δηλ. Δόξα στον Θεό για όλα)

Είναι όντως συγκλονιστικό αυτό που αναφέρει
ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος:

«Μου αναπτέρωσες πολύ το κουράγιο και μ’ έκανες να σκιρτώ από χαρά γιατί, αφού μου ανήγγειλες τα δυσάρεστα, πρόσθεσες τη φράση, που πρέπει να λέμε σε όλα όσα συμβαίνουν:

«Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἕνεκεν» (δηλ. Δόξα στον Θεό για όλα)

Αὐτὴ ἡ φράσις εἶναι θανατηφόρον πλῆγμα διὰ τὸν διάβολον· ἐξαλείφει τὴν ταραχήν καί φέρνει γαλήνη εἰς τὴν ψυχήν.

Είναι πολύ μεγάλη γι’ αυτόν που την λέει σε κάθε κίνδυνο, προϋπόθεση ασφάλειας κι ευχαρίστησης.

Γιατί μόλις την απαγγείλει κανείς, αμέσως διασκορπίζεται το σύννεφο της λύπης.

Μην παύσεις να την λες και να ασκείς και τους άλλους σ’ αυτό.

Έτσι και η φουρτούνα που μας βρήκε, κι αν ακόμη γίνει μεγαλύτερη, θα μεταβληθεί σε γαλήνη.

  Έτσι κι όσοι δοκιμάζονται θα πάρουν μεγαλύτερη αμοιβή παράλληλα προς την απαλλαγή τους απ’ τα δεινά.

Αυτή η φράση ανέδειξε τον Ιώβ νικητή, αυτή η φράση έτρεψε σε φυγή τον διάβολο, κι αφού τον γέμισε από ντροπή τον έκανε να αναχωρήσει, αυτή είναι εξάλειψη κάθε ταραχής…»

                                  [Απ’ την 193 Επιστολή του] 

     

Λέγει ὁ Ἰωσὴφ εἰς τοὺς ἀδελφούς του: «Νὰ μὴν ὀργίζεσθε καθ’ ὁδὸν ὁ ἕνας ἐναντίον τοῦ ἄλλου», ἀλλὰ ἀφοῦ σκεφθῆτε ὅτι δέν σᾶς κατελόγισα καμμίαν κατηγορίαν, διὰ ὅσα ἐκάματε εἰς βάρος μου, καὶ ἐσεῖς νὰ ἔχετε ἀγάπην μεταξύ σας (Γεν. 45, 24).

 Ποῖος θὰ ἠμποροῦσε νὰ θαυμάσῃ ἐπάξια τὴν ἀρετὴν τοῦ δικαίου αὐτοῦ ἀνδρός, πού ἐξεπλήρωσεν ἐξ ὁλοκλήρου τὴν φιλοσοφίαν τῆς Καινῆς Διαθήκης; (φιλοσοφία: Εἰς τοὺς ἐκκλησιαστικοὺς συγγραφεῖς ὁ ὅρος σημαίνει γενικῶς τὴν Χριστιανικὴν Θεολογίαν καὶ τὴν κατὰ Χριστὸν ἄσκησιν καὶ ζωήν).

Καὶ αὐτὸ τὸ ὁποῖον συνιστᾶ ὁ Χριστὸς εἰς τοὺς Ἀποστόλους λέγων: «Ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθρούς σας, καὶ νὰ εὔχεσθε διὰ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι σᾶς καταρῶνται» (Ματθ. 5, 44), αὐτὸ καὶ ἀκόμη περισσότερον ἔκαμεν ὁ μακάριος Ἰωσήφ.

Πράγματι ὄχι μόνον ἔδειξε τόσον μεγάλην ἀγάπην πρὸς τοὺς φονεῖς ἀδελφούς του ἀλλὰ καὶ κάμνει τὸ πᾶν, ὥστε νὰ τοὺς ἐξηγήσῃ, ὅτι δὲν ἔκαμαν τίποτε τὸ κακὸν εἰς βάρος του.

Ὦ ὑπερβολικὴ εὐσέβεια! Ὦ μεγάλη εὐγνωμοσύνη καὶ ἄπειρη ἀγάπη πρὸς τὸν Θεόν! Διότι λέγει, μήπως ἐσεῖς τὰ ἐκάματε αὐτά; Ἡ φροντὶς τοῦ Θεοῦ δι’ ἐμένα ἐπέτρεψε νὰ γίνουν ὅλα αὐτά, ὥστε καὶ νὰ ἐπαληθεύσῃ τὰ ὄνειρά μου, καὶ νὰ γίνω ἀφορμὴ τῆς σωτηρίας σας.

Τὸ νὰ εὑρεθῶμεν λοιπὸν ὅλα τὰ ἀδέλφια ἐν μέσῳ θλίψεων καὶ πειρασμῶν αὐτὸ εἶναι ἀπόδειξις τῆς φροντίδος καὶ τῆς προνοίας τοῦ Θεοῦ διὰ ἡμᾶς.

 Νὰ μὴν ἐπιζητῶμεν λοιπὸν μὲ κάθε τρόπον τὴν ἄνεσιν καὶ τὴν ἡσυχίαν μας, ἀλλὰ καὶ ὅταν ἀκόμη ἔχωμεν κάθε ἄνεσιν καὶ ὅταν ἀντιμετωπίζωμεν θλίψεις νὰ ἀναπέμπωμεν μὲ τὸν ἴδιον τρόπον τὴν εὐχαριστίαν εἰς τὸν Κύριον, ὥστε βλέπων τὴν εὐγνωμοσύνην μας νὰ δείξη μεγαλυτέρα φροντίδα διὰ ἡμᾶς, τὴν ὁποίαν εὔχομαι νὰ ἐπιτύχωμεν ὅλοι ἡμεῖς μὲ τὴν χάριν καὶ τὴν φιλανθρωπίαν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ… (Κάθε δυσάρεστον συμβὰν νὰ τὸ ἐπισφραγίζωμεν μὲ τὴν φράσιν αὐτήν: «ΔΟΞΑ ΤΩ ΘΕΩ ΠΑΝΤΩΝ ΕΝΕΚΕΝ».

Εἶναι γνωστὸν ὅτι καὶ ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος μὲ αὐτὴ τὴν φράσιν παρέδωκε εἰς τὴν ἐξορίαν τὴν ψυχήν του εἰς τὸν Θεόν.

Ἀπὸ τὸ βιβλίο :Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου «ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑΡΙΑ».
Ἐκδόσεις: Ὀρθόδοξος Κυψέλη, 2000 μ.Χ. 

ΚΥΡΙΕ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΕ ΕΛΕΗΣΟΝ ΗΜΑΣ!!!«Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν»!!!ΝΑ ΤΟ ΛΕΜΕ ΚΑΙ ΣΤΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΑ ΚΑΙ ΣΤΑ ΔΥΣΑΡΕΣΤΑ!!π. Αντρέα Αγαθοκλέους

ΚΥΡΙΕ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΕ ΕΛΕΗΣΟΝ ΗΜΑΣ!!!«Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν»!!!ΝΑ ΤΟ ΛΕΜΕ ΚΑΙ ΣΤΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΑ ΚΑΙ ΣΤΑ ΔΥΣΑΡΕΣΤΑ!!π. Αντρέα Αγαθοκλέους

«Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν»!!!

π. Αντρέα Αγαθοκλέους

Δεν είναι απλό να ευχαριστείς το Θεό την ώρα των δοκιμασιών.  Στα ευχάριστα και χαρούμενα, άνετα βγαίνει το «δόξα τω Θεώ».  Στα δύσκολα και δυσάρεστα, πώς μπορείς να το λες; Όταν οι άγιοι δεν είχαν δοκιμασίες έλεγαν «με εγκατέλειψε ο Θεός».  Πώς εμείς το λέμε όταν έλθουν οι δοκιμασίες και «δεν βλέπουμε άσπρη μέρα»;

Είναι αλήθεια πως η χριστιανική ζωή διαφέρει από την κοσμική, όχι κατά πως νομίζουν μερικοί, ότι η πρώτη είναι όλο άσκηση κι αγώνας και η δεύτερη  διασκέδαση και γλέντι.  Η αντίληψη ότι ο χριστιανός δεν έχει χαρά αλλά ικανοποίηση επειδή εφαρμόζει το θέλημα του Θεού που θέλει κόπους και στερήσεις, φαίνεται πως είναι ένα μεγάλο ψέμα.  Η διαφορά του χριστιανικού από τον κοσμικό τρόπο ζωής, βρίσκεται στη θέα των δοκιμασιών και των θλίψεων, που οπωσδήποτε θα έρθουν στη ζωή.

Όσοι με υπομονή και εμπιστοσύνη στην αγάπη του Θεού πέρασαν το δικό τους Σταυρό, βεβαιώνουν πως δεν ήταν μόνοι.  Αόρατα και αθόρυβα παρέστεκε Εκείνος, που πέρασε το μεγάλο Σταυρό και γι’ αυτό γνώριζε τα βιώματά τους.  Κι ακόμα, πως η δοκιμασία έχει το λόγο της, συνήθως θεραπευτικό αλλά και για να ετοιμαστεί η καρδιά να χωρέσει τη χάρη που ακολουθεί τις δοκιμασίες.

Το «δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν», που ο ιερός Χρυσόστομος το είπε και έκλεισε τα μάτια του, το είπε στις κακουχίες, στην εξορία, στον πόνο της εγκατάλειψης.  Γιατί τότε ζούσε την οικειότητα με τον εσταυρωμένο Κύριό του, που, μέσα από το Σταυρό και τις ποικίλες μορφές θανάτου, νίκησε το θάνατο και «εχαρίσατο ημίν ζωήν την αιώνιον».

Όποιος αποδέχεται την όποια δοκιμασία του, ως παραχώρηση Θεού που στοχεύει στη γνώση ενός άλλου τρόπου ζωής κι ετοιμάζει την ύπαρξη να γνωρίσει την όντως ζωή, αυτός κατανοεί την ευλογία του πόνου.  Αυτός μπορεί να πει με την καρδιά του « δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν», γιατί ξέρει πως ο Χριστός  θέλει να τον κάνει δικό Του,  όμοιο Του στο πάθος και στην Ανάστασή Του.  Ξέρει πια ότι οι δοκιμασίες δεν είναι τιμωρίες,  γιατί ο Θεός δεν τιμωρεί, ακόμα και αν δεν θέλουμε να είμαστε δικοί Του.  Είναι η πραγματική αγάπη και ελευθερία που καλεί, μέσω των δοκιμασιών, σε προσωπική συνάντηση και ένωση.

Αλήθεια, πώς θα ενωθείς με τον Χριστό, όταν δεν πόνεσες, δεν ταπεινώθηκες, δεν έκλαψες στη μοναξιά σου;  Πώς θα νιώσεις το «περίλυπος εστι η ψυχή μου έως θανάτου», που είπε στη Γεθσημανή λίγο πριν το Σταυρό, όταν ποτέ δεν λυπήθηκες έως θανάτου;  Πως, ακόμα, θα καταλάβεις το «Θεέ μου, Θεέ μου,  μου ίνα τι με εγκατέλιπες;» όταν πάντα νιώθεις αυτάρκης;

Κι όταν τα πιο πάνω σού γίνουν βιώματα, τότε θα σου δοθεί και η εσωτερική πληροφορία της νίκης κατά του δικού σου θανάτου, που θα σου φέρει τη χαρά και την πληρότητα.  Στις δε μικρές και μεγάλες δοκιμασίες,  που θα έρχονται μέχρι το τέλος της ζωής, θα μπορείς και συ να λες αυθόρμητα το λόγο του μεγάλου ιεροκήρυκα όλων των αιώνων: « δόξα τω θεώ πάντων ένεκεν».

http://isagiastriados.com/

Ἡ ὀντολογία τοῦ προσώπου καί ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος Γεώργιος Σίσκος Δρ. Θεολογίας

Τὸ κείμενο μεταφρασμένο στὰ Ἀγγλικὰ: The Ontology of the Person and the Holy and Great Council

 Τὸ κείμενο μεταφρασμένο στὰ Ρουμανικὰ: „Ontologia persoanei” și Sfântul și Marele Sinod

Κείμενο μέ τίτλο Logomachy, Orthodoxy, and the Holy and Great Council μέ ἡμερομηνία 7/6/2016 τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου Δρ. Doru Costache ἀνέβηκε στήν ἐπίσημη ἱστοσελίδα τοῦ Γραφείου Τύπου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου γιά τήν Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδο (https://www.orthodoxcouncil.org/-/logomachy-orthodoxy-and-the-holy-and-great-council), μέ θέμα τήν κριτική τῶν θέσεων τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου ἀναφορικά μέ τή θεολογία τοῦ προσώπου, κατά τήν παρέμβαση του στήν Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος μέ θέμα: Τὰ οὐσιαστικὰ προβλήματα μὲ τὴν Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδο.  (http://www.parembasis.gr/images/AGIA_MEGALH_SYNODOS_2016/NAYPAKTOY-IEROTHEOY_AMSOE-problemata-1.pdf).

Τό κείμενο τοῦ ρουμάνου συντάκτη, μέ διακριτή εἰρωνεία καί μέ τόνο δημοσιογραφικῆς ὑπεραπλούστευσης, μέμφεται τόν μητροπολίτη Ναυπάκτου γιά «ἀντί-περσοναλιστική σταυροφορία», ἡ ὁποία θεωρεῖ ὅτι ἐπισυμβαίνει ἐκτός τόπου καί χρόνου ἀναφορικά μέ τήν Ἁγία καί Μεγάλη σύνοδο καί μάλιστα προδίδοντας, κατά τήν ἐντύπωσή του, ὑπερβολικά ἀνθρώπινα πάθη καί παιχνίδια ἐξουσίας. Ἐνταγμένος, μάλιστα, ὁ ρουμάνος συντάκτης στό κλίμα τῆς ἀμερικανο-αὐστραλιανῆς «κουλτούρας» δίνει στήν κριτική τοῦ Μητροπολίτη Ναυπάκτου ἀναφορικά μέ τήν ὀντολογία τοῦ προσώπου (ἡ ὁποία ἀποτέλεσε μέρος τῶν ἐπισήμων ἐπιστολῶν πρός τή σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος) τόν τίτλο «παιχνίδι θρόνων», δηλαδή τόν τίτλο μιᾶς ἀπό τίς χειρότερες σειρές τῆς ἀμερικανικῆς τηλεόρασης, στήν ὁποία μεταξύ βασιλικῶν οἴκων συμβαίνουν ἀμέτρητες δολοφονίες, ἴντριγκες καί ὅλων τῶν εἰδῶν οἱ ψυχολογικές διαστροφές καί σαρκικές ἀνωμαλίες.

Τό κείμενο τοῦ ρουμάνου συντάκτη μεταξύ ἄλλων παρουσιάζει τις ἑξῆς θέσεις:

«Ἡ ἐπίθεση τοῦ Μητροπολίτη Ναυπάκτου περιέχει τήν ἐξωφρενική δήλωση ὅτι ἡ θεολογία τοῦ προσώπου, μέ τό κατεξοχήν γνώρισμά της, τήν ἐλευθερία τῆς προσωπικῆς θέλησης, ὡς διακριτῆς ἀπό τόν ἀναγκαστικό χαρακτήρα τῆς φυσικῆς βούλησης, ἐκμηδενίζει τόν Τριαδικό Θεό. Μέ τό νά ἀντιτίθεται στή γλώσσα τοῦ προσώπου ὡς θεολογικά ἔγκυρης, ὁ Μητροπολίτης Βλάχος ἀρνεῖται στή σύγχρονη θεολογία τό καθῆκον της νά μεταδώσει τή σοφία τῆς ἐκκλησιαστικῆς παράδοσης, μέ τρόπους πού λαμβάνουν ὑπόψη τίς τρέχουσες συνθῆκες μας καί νά φτάσει στά ἀκροατήρια τοῦ σήμερα. Ἡ ἀντίθεση τοῦ Μητροπολίτη στή σύγχρονη προσωποκεντρική θεολογία δέν ἔχει κανένα παραδοσιακό ἔρεισμα καί φαίνεται νά ἐξαρτᾶται ἀπό ξένους τρόπους σκέψης. Ὁ Μητροπολίτης ἐπιβεβαιώνει ἐξωφρενικά ὅτι ὁ σύνδεσμος μεταξύ τῆς βούλησης καί τοῦ προσώπου καταστρέφει τόν Τριαδικό Θεό μέ τήν εἰσαγωγή τριθεϊσμοῦ. Οἱ δηλώσεις τοῦ Μητροπολίτη Βλάχου συνδέονται μέ τή Βαβυλώνια αἰχμαλωσία τῆς Ὀρθόδοξης θεολογίας σέ ξένους, Δυτικούς μεσαιωνικούς τρόπους σκέψης. Ὁ Μητροπολίτης Βλάχος εἶναι τῆς γνώμης, ἡ ὁποία προέρχεται ἀπό τό νατουραλισμό ἢ τόν μονοφυσιτισμό του (ὅπως ὁρίζεται ἀνωτέρω), ὅτι ἡ θέληση ἀνήκει στήν φύση καί ὅτι δέν ὑπάρχει θέληση στό πρόσωπο. Ἡ Ἐκκλησιαστική παράδοση βρίσκεται σέ σταθερή καί συνεπῆ ἀντίθεση μέ τίς ἀπόψεις του».

Ὁ Lossky, στόν ὁποῖο ἀναφέρεται ὁ συντάκτης, ὡς ἐρευνητικά τίμιος καί εἰλικρινής χριστιανός ἀναφέρει ὅτι ἡ θεολογία τοῦ Προσώπου δέν ὑπάρχει στούς Πατέρες, ἐνῶ τό πιό ἐκπληκτικό εἶναι ὅτι ὁμολογεῖ τήν ἀμηχανία του μπροστά στήν πατερική ἀπόδοση τῆς θέλησης στή φύση.

Μητροπολίτης Γόρτυνος Ιερεμίας, Το δόγμα της Αγίας Τριάδος. Γενικά περί τοῦ δόγματος

TO ΔΟΓΜΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ

Γενικά περί τοῦ δόγματος

1. Ἄν μᾶς ρωτήσουν τί πιστεύουμε γιά τόν Θεό μας, ἄς ἑνώσουμε τά τρία δάχτυλα τοῦ δεξιοῦ μας χεριοῦ, ὅπως ὅταν κάνουμε τόν Σταυρό μας, καί νά ποῦμε: Αὐτό πιστεύουμε γιά τόν Θεό μας. Τά τρία δάκτυλα δηλώνουν τά τρία Πρόσωπα τῆς θεότητος· εἶναι διαφορετικά πρόσωπα, ἀλλά ἑνωμένα. Ὁ Θεός μας εἶναι ἡ Ἁγία Τριάδα: Ὁ Πατέρας, Ὁ Υἱός καί τό Ἅγιον Πνεῦμα, Τριάδα ὁμοούσιος καί ἀχώριστος. Στόν Θεό μας, λέει ὁ ἐπίσκοπος Κάλλιστος Γουέαρ, ὑπάρχει «πραγματική διαφοροποίηση καί ἀληθινή ἑνότητα». Ἀκόμη στόν Θεός μας ἔχουμε ὄχι μόνο ἑνότητα, ἀλλά καί «κοινωνία». Στόν Θεό μας ἔχουμε ἑνότητα τριῶν Προσώπων μέ κοινωνία μεταξύ τους. Εἶναι τρία ἴσα Πρόσωπα, πού τό καθένα κατοικεῖ μέσα στά ἄλλα δύο.

2. Τό Τριαδικό δόγμα εἶναι σπουδαιότατο, εἶναι «τό κεφάλαιο τῆς πίστεως», ὅπως τό λέει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ θεολόγος· γιατί ὁ σκοπός τῆς πνευματικῆς μας ζωῆς εἶναι νά βιώσουμε αὐτό τό δόγμα. Νά γίνουμε ὅλοι ἕνα συνεπαρμένοι τελείως μέσα στόν κύκλο τῆς ἀγάπης πού ὑπάρχει στόν Θεό. Γι᾽ αὐτό καί ὁ Χριστός τήν νύχτα προτοῦ νά σταυρωθεῖ προσευχήθηκε στόν Πατέρα Του καί εἶπε: «Ἵνα πάντες ἕν ὦσιν, καθώς Σύ, Πάτερ, ἐν Ἐμοί κἀγώ ἐν Σοί, ἵνα καί αὐτοί ἐν Ἡμῖν ἕν ὦσιν» (Ἰωάν. 17,21).

Μπορεῖ κάποιος νά ἐρωτήσει: Γιατί νά πιστεύουμε τόν Θεό ὡς τρία πρόσωπα καί ὄχι ἕνα; Σ᾽ αὐτό θά ἀπαντήσουμε μέ τήν ἔννοια τοῦ Θεοῦ, πού γνωρίζουμε ἀπό τήν Ἁγία Γραφή. Ὁ Θεός μας κατά τήν Ἁγία Γραφή εἶναι πρόσωπο καί ἀγάπη (βλ. Ἐξ. 3,14. Α´ Ἰωάν. 4,8). Καί ὁ ἄνθρωπος, ὡς εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, εἶναι καί αὐτός πρόσωπο καί ἀγάπη. Καί τό πρόσωπο, μέ τήν ἰδιότητα τῆς ἀγάπης, θέλει νά ἔχει ἀγαπητική κοινωνία μέ ἄλλα πρόσωπα. Ἔτσι ἔχουμε τήν ἔννοια τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ἐπειδή, λοιπόν, πιστεύουμε τόν Θεό ὡς πρόσωπο καί ὄχι ὡς μιά ἀφηρημένη δύναμη καί ἐπειδή ἀκόμη τόν πιστεύουμε ὡς ἀγάπη, γι᾽ αὐτό τόν πιστεύουμε ὡς Τριαδικό.¹

«Χαίρε της Τριάδος τους μύστας φωτίζουσα»

Η Κυριακή της Ορθοδοξίας προβάλλει την ορθόδοξη διδασκαλία και πίστη για να ενισχύσει το φρόνημα του πιστού λαού και να τιμήσει τους αγωνιστές αγίους, μάρτυρες και ομολογητές. Είναι όμως απαραίτητο ο ορθόδοξος χριστιανός να είναι γνώστης της πίστεως, να γνωρίζει τα δόγματα της Εκκλησίας και να τα εφαρμόζει στη ζωή του. Η γνώση και η αποδοχή μέσω του βιώματος είναι απαραίτητη για τη σωτηρία κάθε ανθρώπου. Για να σωθούμε, όμως, πρέπει να γνωρίσουμε την αλήθεια.

Ο Χριστός είπε: «εγώ γι’ αυτό γεννήθηκα και γι’ αυτό ήλθα στον κόσμο, για να φανερώσω την αλήθεια· όποιος αγαπάει την αλήθεια καταλαβαίνει τα λόγια μου». Σε άλλο σημείο ο Κύριος λέει: «εγώ είμαι η αλήθεια…κανείς δεν έρχεται προς τον Πατέρα παρά δι’ εμού». Όταν ο Φίλιππος απευθύνθηκε στο Χριστό και του είπε «Δείξε μας τον Πατέρα σου και αυτό μας αρκεί», ο Χριστός του απάντησε: «Δεν πιστεύεις πως εγώ είμαι αχώριστος από τον Πατέρα και ο Πατέρας από μένα; …και αν δεν πιστεύεις στο λόγο μου, πίστεψε εξαιτίας των ίδιων μου των έργων».

Από τα παραπάνω χωρία καταλαβαίνουμε πως ο Χριστός είναι πρώτον αλήθεια και δεύτερον πως ο Πατέρας και ο Υιός είναι ένα και το αυτό. Μόνο ο Χριστός μπορεί να μας οδηγήσει στον ουράνιο Πατέρα για να μας καταστήσει μετόχους της ζωής του Χριστού. «Η χάρις και η αλήθεια ήλθον δια του Ιησού Χριστού».

Αυτήν την αλήθεια, όμως, δεν μπορούσαν να την κατανοήσουν ούτε οι ίδιοι οι μαθητές Του μέχρι τη στιγμή της Αναλήψεως του Χριστού, που ο Πατέρας έστειλε δια του Υιού το «Πνεύμα της αληθείας».

Αυτό το Άγιο Πνεύμα, σύμφωνα με τα λόγια του Χριστού, θα μας οδηγήσει σε όλη την αλήθεια.

Επειδή, λοιπόν, το κυριότερο δόγμα της Πίστεώς μας είναι η αλήθεια περί της Αγίας Τριάδος, γι’ αυτό και θα αναφερθούμε στο σχετικό στίχο των Β’ Χαιρετισμών στον οποίο η Παναγία εξυμνείται ως «της Τριάδος τους μύστας φωτίζουσα».

Η πίστη στην Αγία Τριάδα είναι, κυρίως, χριστιανική αποκάλυψη. Μια αποκάλυψη που ξεκινά από τη Δημιουργία και καταγράφεται στη Γένεση και δε θα σταματήσει ποτέ να φανερώνεται στον κόσμο. Στο βιβλίο της Γενέσεως στις πρώτες σελίδες που αναφέρεται η Δημιουργία του κόσμου, ο Θεός-Πατέρας και Δημιουργός επικοινωνεί, συνδιασκέπτεται και συναποφασίζει για τη Δημιουργία καθώς χρησιμοποιεί πληθυντικό αριθμό λέγοντας «Ποιήσωμεν άνθρωπον κατ’ εικόνα ημετέραν και καθ’ ομοίωσιν». Επίσης, η Αγία Τριάδα αποκαλύπτεται και πάλι στη Βάπτιση του Κυρίου στον Ιορδάνη, όπως μας το αναφέρει και το απολυτίκιο της εορτής «η της Τριάδος εφανερώθη προσκύνησις».

Γιατί βαπτιζόμαστε «εἰς τό ὄνομα» τῆς Ἁγίας Τριάδος;

Ἡ μεγάλη ἑορτὴ τῶν Θεοφανίων, μὲ κέντρο της τὸ Βάπτισμα τοῦ Κυρίου στὸν Ἰορδάνη, ἔρχεται, μεταξὺ τῶν ἄλλων, νὰ θυμίσει καὶ στὸν καθένα μας τὴ μέγιστη ἐκείνη στιγμὴ τῆς ζωῆς μας κατὰ τὴν ὁποία δεχθήκαμε τὸ ἱερὸ Βάπτισμα. Συγκλονιστικὴ στιγμή! Ποὺ πρέπει νὰ τὴ θυμόμαστε πάντοτε. Κάθε μέρα. Κάθε ὥρα!

Τὸ κεντρικὸ σημεῖο τοῦ Μυστηρίου τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος εἶναι ἡ τριπλὴ «βάπτισις», δηλαδὴ ἡ ὁλόσωμη κατάδυση στὸ ἁγιασμένο νερὸ καὶ ἀνάδυση ἐκείνου ποὺ μετέχει στὸ Μυστήριο, μὲ ταυτόχρονη ἐπίκληση τῶν τριῶν Προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος. Νά πῶς γίνεται:

Ὁ ἱερεύς: «Βαπτίζεται ὁ δοῦλος / ἡ δού­λη τοῦ Θεοῦ (…) εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρός»· καὶ συγχρόνως βυθίζει τὸν βαπτιζόμενο στὸ ἁγιασμένο νερό.

Ὁ διάκονος (ἂν ὑπάρχει) καὶ ὁ λαός (οἱ ψάλτες ἐκ μέρους τοῦ λαοῦ): «Ἀμήν».

Ὁ ἱερεύς: «Καὶ τοῦ Υἱοῦ»· δεύτερη βύθιση.

Ὁ διάκονος καὶ ὁ λαός: «Ἀμήν».

Ὁ ἱερεύς: «Καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος»· τρίτη βύθιση.

Ὁ διάκονος καὶ ὁ λαός: «Ἀμήν».

Ἡ τριπλὴ κατάδυση καὶ ἀνάδυση τοῦ βαπτιζομένου ἀποτελεῖ μυστηριακὴ συμ­μετοχή του στὸ θάνατο, τὴν τριήμερη Ταφὴ καὶ Ἀνάσταση τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἡ ἐπίκληση τῶν τριῶν θείων Προσώπων γίνεται κατὰ ρητὴ ἐν­τολὴ τοῦ Κυρίου: «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτοὺς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος» (Ματθ. κη´ [28] 19). Γιατί ὅμως ἡ βάπτιση γίνεται «εἰς τὸ ὄνομα» τῶν τριῶν θείων Ὑποστάσεων;

Πρῶτα-πρῶτα νὰ ἐπισημάνουμε ὅτι ὁ λειτουργὸς λέει «εἰς τὸ ὄνομα» καὶ ὄχι «εἰς τὰ ὀνόματα» (ἂν καὶ ἀκολουθοῦν τρία ὀνόματα), διότι ὁ Θεὸς εἶναι ἕνας: ὁ Πατήρ, ὁ Υἱὸς καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ἡ Ἁγία Τριάς. «Ἓν ὄνομα τῶν τριῶν, ὑποδηλοῦν τὴν μίαν φύσιν τῆς Ἁγίας Τριάδος». Ἕνα εἶναι τὸ ὄνομα τῶν Τριῶν – τὸ ὄνομα «Θεός» – τὸ ὁποῖο ὑποδηλώνει τὴ μία φύση (τὴ θεία φύση) τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἑρμηνεύει ὁ Εὐθύμιος Ζιγαβηνός.

Ἡ βάπτιση «εἰς τὸ ὄνομα» τῶν Προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος σημαίνει ὅτι ὁ βαπτιζόμενος ἀφιερώνεται στὸν Τριαδικὸ Θεό, ἀνήκει πλέον σ᾿ Ἐκεῖνον. Ἐλευθερώνεται ἀπὸ τὸ κράτος τῆς ἁμαρτίας καὶ τοῦ θανάτου, φεύγει ἀπὸ τὴν ἐξουσία τοῦ διαβόλου, καὶ περιέ­ρχεται στὴν ἐξουσία τοῦ Θεοῦ, γίνεται κάτοικος τῆς βασιλείας Του. Ὁ πρὶν ἀποκομμένος ἀπὸ τὴν ἀληθινὴ ζωή, τώρα, μὲ τὴ δύναμη τῆς σταυρικῆς θυσίας τοῦ Κυρίου, γίνεται κοι­­νω­νὸς τοῦ Θεοῦ καὶ μέτοχος τῆς αἰώνιας ζω­ῆς.

Ἐκτὸς αὐτοῦ ἡ ἐπίκληση αὐτὴ ἀποτελεῖ ὁμολογία ὅτι τὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρώ­που τὴν ἀπεργάσθηκε ὁλόκληρη ἡ Ἁγία Τριάς.

Η Αγία Τριάδα † π. Αντώνιος Αλεβιζόπουλος Δρ. Θεολογίας Δρ. Φιλοσοφίας

† π. Αντώνιος Αλεβιζόπουλος
Δρ. Θεολογίας  Δρ. Φιλοσοφίας

ΘΕΜΑΤΑ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΑΤΗΧΗΣΕΩΣ

Η ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ

Πιστεύουμε σε ένα Θεό, που είναι τέλειος και όχι ατε­λής. Η μία θεία ουσία είναι απλή και όχι σύνθετη. Γι' αυτό και όταν λέμε πως πιστεύουμε σε Πατέρα, Υιό και Άγιο Πνεύμα, δεν εννοούμε τρεις θεούς, αλλά Ένα: Μία Ουσία σε τρεις Υποστάσεις.

Ο Πατέρας είναι η μοναδική αιτία και η μοναδική πη­γή, από την οποία πηγάζει η θεία ύπαρξη του Υιού διά της προαιώνιου γεννήσεως, και του Αγίου Πνεύματος διά της προαιώνιου εκπορεύσεως. Τα τρία πρόσωπα της μιας Θεότη­τας αλληλοϋπάρχουν. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως συγχέον­ται· «Εγώ εν τω πατρί και ο Πατήρ εν εμοί» (Ιω. ιδ' 10-11). Αυτό το «εγώ», σε αντιπαραβολή με το «ο Πατήρ», δηλώνει πως πρόκειται για δύο πρόσωπα, όχι για ένα. Το ίδιο και η δήλωση του Ιωάννη: «Εν αρχή ην ο Λόγος, και ο Λόγος ην προς τον Θεόν... Ούτος ην εν αρχή προς τον Θεόν... Και ο Λόγος σαρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν» (Ιω. α' 1.14).

Ιδιαίτερο πρόσωπο είναι επίσης και το Άγιο Πνεύμα. Η λέξη «πνεύμα» έχει στη Γραφή πολλές έννοιες· σημαίνει βέβαια και τη δύναμη του Θεού (Κριταί ια' 29. ιδ' 6), αλλά και ο ίδιος ο Κύριος ονομάζεται δύναμη (Ματθ. κστ' 64). Υπάρχουν ακόμη εδάφια που διακρίνουν το Άγιο Πνεύμα από τη δύναμη του Θεού (Mιx. γ' 8. Πράξ. ι' 38. Ρωμ. ιε' 13. Α' Κορ. β' 4. Β' Κορ. στ' 6-7. Α' Θεσ. α' 5).

Οι Θείες Υποστάσεις διακρίνονται με το διαφορετικό τρόπο που μεταδίδεται σ' Αυτές η κοινή Θεία ουσία από τη μία «πηγή» (γέννηση-εκπόρευση). Όμως γίνεται διάκριση μεταξύ της προαιώνιας εκπόρευσης του Αγίου Πνεύματος από τον Πατέρα και της αποστολής του για χάρη της σωτη­ρίας του ανθρώπου μέσα στην ιστορία (θεία οικονομία). Έ­τσι το Πνεύμα το Άγιο εκπορεύεται, δηλαδή έχει την αιτία της αϊδίου υπάρξεώς Του από τον Πατέρα και στέλλεται σε μάς διά του Υιού, προκειμένου να τελειώσει το έργο του Υιού (Ιω. ιδ' 26. ιε' 26).

Θα ήταν βλάσφημο να πούμε πως το Άγιο Πνεύμα δεν συνδέεται άμεσα με τον Πατέρα, τη μόνη πηγή της Θεότητος. Το ίδιο άτοπο θα ήταν να πούμε πως με την αποστολή του Αγίου Πνεύματος δεν συμμετέχουν στο έργο της σωτηρίας ο Πατήρ και ο Υιός. Αντίθετα πιστεύουμε πως για τη σωτη­ρία του κόσμου αποστέλλεται το Άγιο Πνεύμα εκ του Πα­τρός διά του Υιού. Όπως η δημιουργία έγινε εκ του Πατρός διά του Υιού εν Αγίω Πνεύματι, έτσι και η αναδημιουργία, δηλαδή η σωτηρία του κόσμου συντελείται με τη συμμετοχή και των τριών Θείων Προσώπων.

Εγχειρίδιο αιρέσεων και παραχριστιανικών ομάδων
π. Αντώνιος Αλεβιζόπουλος
Δρ. Θεολογίας, Δρ. Φιλοσοφίας

Γραφική κατοχύρωση της Τριαδικής Αλήθειας † π. Αντώνιος Αλεβιζόπουλος Δρ. Θεολογίας Δρ. Φιλοσοφίας

† π. Αντώνιος Αλεβιζόπουλος
Δρ. Θεολογίας  Δρ. Φιλοσοφίας

ΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗ ΤΗΣ ΤΡΙΑΔΙΚΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ

Μιλήσαμε για την πίστη της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Ένα και Τριαδικό Θεό και υπογραμμίσαμε πως αυτή η πίστη θεμελιώνει την ελπίδα μας για αιώνια ζωή. Σ' αυτό το κεφάλαιο θα δείξουμε ότι η πίστη αυτή ταυτίζεται με τη διδαχή της αγίας Γραφής.


α) Ποιήσωμεν...

Η Τριαδική αλήθεια παρουσιάζεται ήδη στο πρώτο κεφάλαιο του πρώτου βιβλίου της άγιας Γραφής:
«Και είπεν ο Θεός, ας δημιουργήσουμε άνθρωπο σύμφωνα με τη δική μας εικόνα και ομοίωση (κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν) και ας εξουσιάζουν στα ψάρια της θάλασσας και στα πετεινά του ουρανού και στα κτήνη και σ' όλη τη γη και σ' όλα τα ερπετά που σύρονται πάνω στη γη. Και εδημιούργησε ο Θεός τον άνθρωπο, σύμφωνα με την εικόνα του Θεού τον εδημιούργησε, άνδρα και γυναίκα εποίησεν αυτούς» (Γέν. α' 26-27).
 

Εδώ παρουσιάζεται ο Θεός να «βουλεύεται» απευθυνόμενος σε κάποιον ή κάποιους: «ποιήσωμεν άνθρωπον», ας δημιουργήσουμε, λέγει, υπογραμμίζοντας ότι ο άνθρωπος είναι καρπός της θείας βούλησης και ενέργειας όχι ενός, αλλά περισσοτέρων θείων προσώπων. Η «εικόνα», σύμφωνα με την οποία επρόκειτο να δημιουργηθεί ο άνθρωπος ήταν μία. Όμως ανεφέρετο όχι μόνο στο πρόσωπο που ομιλούσε, αλλά και στα πρόσωπα εκείνων με τους οποίους «εβουλεύετο». Τελικά η αγία Γραφή εγκαταλείπει τον πληθυντικό αριθμό και υπογραμμίζει ότι ο άνθρωπος εδημιουργήθη από τον Θεό και «κατ' εικόνα Θεού». Η περικοπή παρουσιάζει όχι μόνο την ταυτότητα της ουσίας των Τριών θείων προσώπων («κατ' εικόνα ημετέραν και ομοίωσιν»), αλλά και την ταυτότητα θελήματος και ενεργείας («και εποίησεν ο Θεός...»).
 

«Προς ποίον ωμίλει ο Θεός, ώστε να ομιλεί προστάζων;» ρωτάει ο Μ. Αθανάσιος αναφερόμενος στο «ποιήσωμεν άνθρωπον...» (Γεν. α' 26). «Εάν λοιπόν ωμίλει εις αυτά που εγίνοντο και έδιδε διαταγάς εις αυτά, θα ήτο περιττός ο λόγος, διότι δεν υπήρχον ακόμη, αλλ' επρόκειτο να γίνουν· ουδείς ομιλεί εις αυτόν που δεν υπάρχει, ούτε δίδει διαταγάς, διά να γίνει αυτό που δεν έχει ακόμη γίνει. Διότι εάν ο Θεός διέτασσε αυτά που επρόκειτο να δημιουργηθούν, θα έπρεπε να λέγει- γίνε ουρανέ... και δημιουργήσου άνθρωπε... Από αυτά φαίνεται ο Θεός να συνομιλεί περί τούτων με κάποιον πλησίον Του».
 

Για τον Υιό και Λόγο του Θεού γνωρίζουμε πως παρευρίσκετο κατά τη δημιουργία (Παροιμ. η' 27. Ψαλμ. λβ' 6. Ιω. α' 3. Εφεσ. γ' 9. Κολ. α' 16. Εβρ. α' 2. Αποκ. γ' 14. δ' 11). Ακόμη ο Υιός κάνει ό,τι κάνει και ο Πατέρας (Ιω. ε' 19). Ο Μ. Βασίλειος αναφέρει πως ο Θεός, με το «ποιήσωμεν...» απευθύνεται προς τον Υιό, που είναι «απαύγασμα της δόξης και χαρακτήρ της υποστάσεως αυτού» (Εβρ. α' 15) και «εικών του Θεού του αοράτου» (Κολ. α' 15), «προς την ιδίαν την εικόνα Του, την ζώσαν, εκείνην που είπε, "εγώ και ο Πατήρ εν εσμέν" (Ιω. ι' 30) και "ο εωρακώς εμέ εώρακε τον Πατέρα" (Ιω. ιδ’ 9)• εις εκείνην λέγει το "ποιήσωμεν άνθρωπον κατ' εικόνα ημετέραν". Όπου μία εικών, πού το ανόμοιον;». 

Αλλά στη δημιουργία παίρνει μέρος και το Άγιο Πνεύμα, όχι μόνο ο Υιός και Λόγος του Θεού: «Με τον Λόγον του Κυρίου εστερεώθησαν οι ουρανοί και με το Πνεύμα του στόματος Αυτού η δύναμις αυτών» (Ψαλμ. λβ' 6), «το Πνεύμα του Θεού με δημιούργησε και η πνοή του Παντοδύναμου με διδάσκει» (Ιώβ λγ' 4. Πρβλ. Ψαλμ. ργ' 29-30).  

«Ο γάρ Πατήρ διά του Λόγου εν Πνεύματι κτίζει τα πάντα», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Μ. Αθανάσιος- «επειδή, όπου είναι ο Λόγος, εκεί είναι και το Άγιον Πνεύμα· και τα κτιζόμενα διά του Λόγου έχουν την δύναμιν της υπάρξεώς των από τον Υιόν διά του Πνεύματος (Ψαλμ. λβ' 6)... Λοιπόν έτσι αποδεικνύεται ότι το Πνεύμα ναι αδιαίρετον από τον Υιόν». Το συμπέρασμα λοιπόν είναι ότι «ο Πατήρ διά του Υιού εν Αγίω Πνεύματι ποιεί τα πάντα- έτσι διατηρείται η ενότητα της Αγίας Τριάδος και έτσι κηρύσσεται εις την Εκκλησίαν ένας Θεός» (Πρβλ. Α' Κορ. η' 6. Ρωμ. ια' 36). 

Όταν η αγία Γραφή αναφέρει «ποιήσωμεν...», εννοεί πως ο άνθρωπος και ολόκληρος η δημιουργία έχει ως «αρχική αιτία» τον Πατέρα, ως «δημιουργική» τον Υιόν και ως «τελειοποιούσα» το Άγιο Πνεύμα.


β) Εδάφια που αναφέρουν δύο θεία πρόσωπα

Πολλά εδάφια στην αγία Γραφή κάνουν λόγο για δύο θεία πρόσωπα και ερμηνεύονται στο φως της ορθοδόξου πίστης ότι αναφέρονται στον Ένα και Τριαδικό Θεό, στον οποίο διακρίνονται μία φύση και τρία πρόσωπα.
 

Στον προφήτη Ιεζεκιήλ αναφέρεται:
«Και είπε Κύριος προς εμέ· η πύλη αυτή είναι κλεισμένη, κανείς δεν θα περάσει δι' αυτής, διότι Κύριος ο Θεός του Ισραήλ θα εισέλθει δι' αυτής και θα μείνει, κλεισμένη» (Ιεζ. μδ' 2). Και εδώ παρουσιάζονται δύο θεία πρόσωπα. Ασφαλώς ο δεύτερος Κύριος, που εισήλθε διά της κλειστής πύλης (παρθένος Μαρία), είναι ο Υιός και Λόγος του Θεού, που ενανθρώπησε και κατοίκησε μεταξύ μας (Ιω. α' 14).
 

«Διότι τάδε λέγει Κύριος Παντοκράτωρ εις δόξαν με απέστειλε εναντίον των εθνών που σας λαφυ- ραγώγησαν, διότι όποιος σας αγγίζει, σαν να αγγίζει την κόρη του οφθαλμού Του.
Διότι ιδού θα απλώσω εγώ το χέρι μου εναντίον τους και θα γίνουν λάφυρα στους αιχμαλώτους των και θα γνωρίσουν πως ο Κύριος Παντοκράτωρ με απέστειλε.
Τέρπου και ευφραίνου, κόρη μου Σιών, διότι ιδού εγώ έρχομαι και θα κατασκηνώσω εν μέσω σου, λέγει Κύριος. Και θα καταφύγουν έθνη πολλά στον Κύριο την ημέρα εκείνη και θα γίνουν λαός Του (το εβραϊκό έχει: λαός μου!) και θα κατασκηνώσουν εν μέσω σου, και θα γνωρίσουν ότι ο Κύριος Παντοκράτωρ με έστειλε προς σε»
(Ζαχ. β' 12-15- εβραϊκό κείμενο: β' 8-11).

Είναι χαρακτηριστικό ότι εδώ όχι μόνο διακρίνονται δύο θεία πρόσωπα, αλλά τα δύο αποκαλούνται «Κύριος Παντοκράτωρ» (Πρβλ. Ζαχ. δ' 8-9. Ωσηέ α' 4. 7. Αμώς δ' 11.Β' Τιμ. α' 18).
Πολλοί Ψαλμοί εκφράζουν την ίδια Τριαδική αλήθεια:

Ο θρόνος σου, ω Θεέ,  παραμένει στους αιώνες των αιώνων·
 η ράβδος της βασιλείας σου είναι ράβδος ευθύτητος.
Αγάπησες δικαιοσύνη και εμίσησες ανομία·
για τούτο σε έχρισε, ω Θεέ, ο Θεός σου,
 με έλαιο αγαλλιάσεως υπέρ τους μετόχους σου»
(Ψαλμ. μδ' 7-8).

Εδώ ο ψαλμωδός αναφέρεται σε δύο θεία πρόσωπα: στον Πατέρα και στον Υιό (πρβλ. Εβρ. α' 8). Το ίδιο βλέπουμε και στους προφήτες:

«Διότι Αυτός είναι ο Θεός μας και εμείς λαός της βοσκής Του και πρόβατα στο χέρι Του.
Σήμερα, εάν ακούσετε τη φωνή Του, μη σκληρύνετε τις καρδιές σας, όπως στην ανταρσία,
την ημέρα της δοκιμασίας στην έρημο, όπου με επείρασαν οι πατέρες σας, με εδοκίμασαν,
αν και είδαν τα έργα του» (Ψαλμ. 94, 7-9).

Ο απόστολος Παύλος μας πληροφορεί πως το θείο πρόσωπο, το οποίο ομιλεί εδώ, αναφερόμενο σε δεύτερο θείο πρόσωπο, είναι το Άγιο Πνεύμα (Εβρ. γ' 7).


γ) Η φιλοξενία του Αβραάμ

Η αποκάλυψη του Θεού στον άνθρωπο αποτελεί αναμφίβολα θεία συγκατάβαση. Γι' αυτό και προσαρμόζεται στα μέτρα του ανθρώπου. Αυτό βλέπουμε στην Θεοφάνεια, την οποία αξιώθηκε ο Αβραάμ, στην οποία βασίζεται και η εξεικόνιση του Θεού με τη μορφή τριών αγγέλων. Στην αγία Γραφή αναφέρεται:
«Εφανερώθηκε δε σ' αυτόν ο Θεός (Γιαχβέ) κοντά στη δρυ Μαμβρή κατά το μεσημέρι, όταν εκάθητο στην πόρτα της σκηνής του. Εσήκωσε τα μάτια και είδε ξαφνικά τρεις άνδρες να στέκουν εκεί. Και όταν τους είδε, έτρεξε να τους συναντήσει από τη θύρα της σκηνής και τους προσκύνησε μέχρι το έδαφος και είπε- Κύριε, αν τυχόν βρήκα χάρι ενώπιόν σου, μη προσπεράσεις το δούλο σου- ας φέρουμε λοιπόν νερό και νίψετε τα πόδια σας και δροσισθήτε κάτω από το δένδρο» (Γέν. ιη' 1-4). 

Εδώ προξενεί εντύπωση, πως ενώ είναι τρεις, ο Αβραάμ μιλάει σε ενικό αριθμό, σαν να είναι ένας και κατόπιν πάλι σε αριθμό πληθυντικό. 

Στη συνέχεια παίρνει το λόγο ο επισκέπτης του Αβραάμ, που στο εβραϊκό κείμενο ονομάζεται Γιαχβέ (Κύριος) και βεβαιώνει πως η Σάρρα, η γυναίκα του Αβραάμ, θα αποκτήσει γυιό, παρ' όλα τα γεράματά της, και στην αμφιβολία της Σάρρας υπογραμμίζει: «μήπως είναι τίποτε αδύνατο στο Θεό (Γιαχβέ);» (Γέν. ιη' 14). 

«Εσηκώθησαν από εκεί οι άνδρες και εστάθησαν προς τα Σόδομα και Γόμορρα. Ο δε Αβραάμ πήγαινε μαζί τους και τους ξεπροβόδιζε. Ο δε Κύριος (Γιαχβέ) είπε: Δεν θα κρύψω εγώ αυτά που θα κάνω από το δούλο μου Αβραάμ, διότι εγνώριζα ότι θα διδάξει τους υιούς του και τον οίκο του μετά απ’ αυτόν· θα φυλάξουν την οδό του Κυρίου (Γιαχβέ) και θα πράττουν δικαιοσύνη και κρίση, ώστε να αποστείλει ο Κύριος (Γιαχβέ) στον Αβραάμ όλα όσα του υποσχέθηκε. Είπε δε ο Κύριος (Γιαχβέ): η κραυγή για τα Σόδομα και Γόμορρα προς εμέ επληθύνθη και οι αμαρτίες των είναι πολύ μεγάλες- θα κατεβώ λοιπόν να δω αν οι αμαρτίες των είναι ή δεν είναι σύμφωνες με την κραυγή που φθάνει σ' εμέ. Ανεχώρησαν από εκεί οι άνδρες και ήλθαν στα Σόδομα. Ο Αβραάμ στεκόταν ακόμη πλησίον του Κυρίου (Γιαχβέ)» (Γέν. ιη' 16-22). 

Στα Σόδομα ο Λωτ προσκάλεσε τους δύο επισκέπτες στο σπίτι του κι εκείνοι τον ενημέρωσαν σχετικά με την επικείμενη καταστροφή της πόλης: «υπάρχουν εδώ γαμβροί σου ή γυιοί ή θυγατέρες ή κανένας άλλος δικός σου στην πόλη; βγάλε τους από τον τόπο αυτό- διότι εμείς θα καταστρέψουμε τον τόπο αυτό, διότι η κραυγή των έφθασε μέχρι τον Κύριο (Γιαχβέ) και ο Κύριος (Γιαχβέ) μας απέστειλε να την καταστρέψουμε... Είπε δε ο Λωτ προς αυτούς: Σε παρακαλώ, Κύριε, επειδή ο δούλος σου βρήκε χάρη ενώπιόν σου και του έδειξε το μεγάλο σου έλεος, ώστε να προστατευθεί η ζωή μου, εγώ δε (φοβούμαι) πως δεν θα δυνηθώ να σωθώ στο όρος και θα με προλάβουν τα κακά και θα πεθάνω, ιδού η πόλις αυτή είναι πλησίον, ώστε να καταφύγω εκεί· είναι μικρή, εκεί θα σωθεί η ζωή μου από σε... Και ο Κύριος (Γιαχβέ) έβρεξε πάνω στα Σόδομα και τα Γόμορρα φωτιά παρά Κυρίου (Γιαχβέ) εξ ουρανού...» (Γέν. ιθ' 12-24). 

Και στο κομμάτι αυτό παρατηρούμε πως χρησιμοποιείται ο πληθυντικός αριθμός: «εμείς θα καταστρέψουμε τον τόπον αυτόν», «ο Κύριος μας απέστειλε να τον καταστρέψουμε», όμως στη συνέχεια χρησιμοποιείται ο ενικός αριθμός: «Σε παρακαλώ, Κύριε... Και ο Κύριος έβρεξε… φωτιά παρά Κυρίου»! Με άλλα λόγια, ο Κύριος Γιαχβέ) αποστέλλει δύο πρόσωπα, τα οποία ονομάζονται επίσης Κύριος (Γιαχβέ) και καταστρέφουν τα Σόδομα και τα Γόμορρα με φωτιά! 

Και στην περίπτωση αυτή δεν βλέπουμε απλώς να ξεχωρίζουν τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδος, αλλά και παρουσιάζονται με μία θέληση και με μία ενέργεια: ο Θεός δρα και εδώ διά του Λόγου Του και του Πνεύματός Του τού Αγίου!


δ) Άλλες μαρτυρίες της Παλαιάς Διαθήκης 

Η Παλαιά Διαθήκη δεν είναι δυνατόν να κατανοηθεί χωρίς την θεία αποκάλυψη, που συντελέσθηκε στο πρόσωπο του Χριστού (Β' Κορ. γ' 14-16). Δυσνόητα σημεία της Παλαιάς Διαθήκης ερμηνεύονται με σαφήνεια στο φως της Καινής Διαθήκης. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα, όταν πρόκειται για τα πρόσωπα της Αγίας Τριάδος. Ο προφήτης Ησαΐας μας πληροφορεί:

«Είδα τον Κύριο (Γιαχβέ) καθήμενο
σε θρόνο υψηλό και επηρμένο,
κι ο ναός ήταν γεμάτος απ’ τη δόξα Του.
Και Σεραφείμ στεκόνταν γύρω Του...
Και έκραζε το ένα στο άλλο κι έλεγε-
"άγιος, άγιος, άγιος Κύριος Σαβαώθ,
πλήρης όλη η γη της δόξης Του"...
ταλαίπωρος εγώ, εχάθηκα·
γιατί είμαι άνθρωπος με ακάθαρτα χείλη...
και είδα με τα μάτια τον Βασιλέα Κύριο Σαβαώθ...
Και άκουσα τη φωνή Κυρίου που έλεγε·
"ποίον να αποστείλω και ποιος να πορευθεί σ' αυτόν το
λαό", (το εβραϊκό κείμενο έχει: και ποιος θα πορευθεί διά
ημάς!).
Και είπα• "ιδού, εγώ είμαι· απόστειλόν με"...
"Πήγαινε στο λαό τούτο και πες:
Θα ακούσετε και δε θα καταλαβαίνετε ποτέ,
και θα κυττάζετε και ποτέ δε θα δήτε-
διότι έγινε αναίσθητη η καρδιά του λαού τούτου,
και βαρειά ακούουν με τα αυτιά τους,
και έκλεισαν τα μάτια τους,
μη τυχόν δουν με τα μάτια τους
και ακούσουν με τ' αυτιά τους,
και καταλάβουν με την καρδιά τους και κατανοήσουν,
κι εγώ τους θεραπεύσω» (Ησ. στ' 1-10).
 

Ο απόστολος Ιωάννης αναφέρει τους τελευταίους αυτούς λόγους του προφητικού βιβλίου και προσθέτει πως εφαρμόσθηκαν στο πρόσωπο του Χριστού: «Αυτά είπεν ο Ησαΐας, όταν είδε την δόξαν Του και μίλησε γι' Αυτόν» (Ιω. ιβ’ 36-41). Εξ άλλου ο απόστολος Παύλος μνημονεύει την ίδια προφητεία και υπογραμμίζει πως στον Ησαΐα μίλησε το Πνεύμα το Άγιο (Πράξ. Κη’ 25-27). Ο Ησαΐας λοιπόν είδε τη δόξα του Τριαδικού Θεού!
Αλλά και σε άλλα σημεία η αγία Γραφή αποκαλύπτει τον Τριαδικό Θεό μνημονεύοντας τρία θεία πρόσωπα.

«Πλησιάσατέ με και ακούσατε ταύτα·
από την αρχή δεν μίλησα κρυφά, ούτε σε σκοτεινό τόπο·
όταν επραγματοποιούντο ήμουν εκεί,
και τώρα ο Κύριος με απέστειλε,
και  το Πνεύμα Αυτού» (Ησ. μη' 16).

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτός που ομιλεί είναι ο Υιός και Λόγος του Θεού, που ταυτόχρονα δίνει μαρτυρία γι' αυτόν ο οποίος τον απέστειλε και για το Άγιο Πνεύμα.
Για τρία πρόσωπα μιλάει ο ίδιος προφήτης και σε άλλο σημείο, κάνοντας λόγο για τον «Κύριο», το «Πνεύμα του Κυρίου» και τον «Λυτρωτή»:

Και είδε Κύριος και δυσαρεστήθη,
ότι δεν υπήρχε κρίση·
και είδε ότι δεν υπήρχε άνθρωπος,
και εθαύμασε ότι δεν υπήρχε ο μεσιτεύων·
όθεν ο βραχίων Αυτού ενήργησε εις αυτόν σωτηρίαν...
όταν ο εχθρός επέλθει ως ποταμός,
το Πνεύμα του Κυρίου
θα υψώσει σημαίαν εναντίον αυτού·
και  ο Λυτρωτής θα έλθει στη Σιών
και προς όσους εκ του οίκου Ιακώβ
επιστρέψουν από την παράβαση, λέγει Κύριος»
(Ησ. νθ' 15-20, εβραϊκό κείμενο).

Την ίδια παρατήρηση κάνουμε και για τον Ψαλμό ρθ' 1-5:
«Είπεν ο Κύριος στον Κύριο μου·
 κάθησε στα δεξιά μου,
ώσπου να θέσω τους εχθρούς σου
κάτω από τα πόδια σου...
από τον κόλπο μου, πριν από τον αυγερινό σε εγέννησα...
ο Κύριος εκ δεξιών σου θα συντρίψει βασιλείς
την ημέρα της οργής Του».

Αυτά και πολλά άλλα χωρία (Ησ. η' 5-8. Οβδ. α' 1. Αγγαίου β' 4-5. Χαχ. α' 1-6. ζ' 12 κλπ.) χρησιμοποιούν οι πατέρες της Εκκλησίας, για να κατοχυρώσουν βιβλικά την τριαδική αλήθεια.


ε) Η φανέρωση του Τριαδικού Θεού στην Καινή Διαθήκη

Την πρώτη μαρτυρία περί του Τριαδικού Θεού βρίσκουμε στο μήνυμα του αγγέλου προς την παρθένο Μαρία: «Πνεύμα Άγιο θα έλθει εις σε και δύναμη του Υψίστου θα σε επισκιάσει· διά τούτο και το άγιον που θα γεννηθεί, θα ονομασθεί Υιός Θεού» (Λουκ. α' 35). Έκτος αυτού όμως η Καινή Διαθήκη αποκαλύπτει τον Τριαδικό Θεό σε πολλά άλλα σημεία.


1. Στον Ιορδάνη

Στον Ιορδάνη ποταμό, κατά τη βάπτιση του Χριστού, ο Πατήρ μαρτυρεί την Θεότητα του Υιού με το να τον ονομάζει Υιόν Του αγαπητόν· ο Υιός βαπτίζεται στο νερό του ποταμού και φωτίζει ολόκληρο τον κόσμο απαλλάσσοντάς τον από την κυριαρχία του Σατανά. Και το Πνεύμα το Άγιο κατέρχεται με μορφή περιστεράς, για να βεβαιώσει τη μαρτυρία του Πατρός και να μας χαρίσει το αδιάσειστο θεμέλιο της πίστεώς μας (Ματθ. γ' 13-17. Μάρκ. α' 9-11. Λουκ. γ' 21-22).
 

Αυτή την αλήθεια βεβαιώνει ο ύμνος της Εκκλησίας:

«Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου, Κύριε,
η της Τριάδος εφανερώθη προσκύνησις·
του γαρ γεννήτορος η φωνή προσεμαρτύρει Σοι,
αγαπητόν σε Υιόν ονομάζουσα·
και το Πνεύμα εν είδει περιστεράς
εβεβαίου του λόγου το ασφαλές.
Ο επιφανείς Χριστέ ο Θεός,
και τον κόσμον φωτίσας, δόξα Σοι».

Αυτή τη θεία αποκάλυψη βεβαιώνει και η μαρτυρία του Ιωάννου: «Εγώ δεν τον εγνώριζα, αλλ’ Εκείνος που με απέστειλε να βαπτίζω με νερό, Εκείνος μού είπε: εις όποιον θα δεις να κατεβαίνει το Πνεύμα και να μένει επάνω του, Αυτός είναι ο Υιός του Θεού» (Ιω. α' 33-34).


2. Στο όρος της μεταμορφώσεως

Στο όρος της μεταμορφώσεως (Ματθ. ιζ' 1-8. Μάρκ. θ' 2-8. Λουκ. Θ' 28-36) οι τρεις μαθητές είδαν τη λάμψη του θείου προσώπου, ενώ το Άγιο Πνεύμα τους επεσκίασε με τη φωτεινή νεφέλη και ο Πατήρ εβεβαίωνε και πάλι πως «αυτός είναι ο Υιός μου ο αγαπητός, αυτόν να ακούτε». 

Η πίστη μας λοιπόν δεν στηρίζεται στο ανθρώπινο λογικό, που είναι ασταθές και γεμάτο ατέλεια. Είναι αποτέλεσμα της θείας επιφάνειας και στηρίζεται στο άκτιστο λείο φως του όρους Θαβώρ, στη βεβαιότητα που χαρίζει η παρουσία του Αγίου Πνεύματος, το οποίο κατήλθε και πάλι με βοή «σαν να φυσά δυνατός άνεμος» την ημέρα της Πεντηκοστής, για να «πληρώσει» τους μαθητές (Πράξ. β' 2-4) και να μείνει στην Εκκλησία και να οδηγήσει το λαό του Θεού στην αλήθεια (Ιω. ιδ' 16. ιστ' 13). 

«Εν τω φωτί σου οψόμεθα φως», λέγει ο ψαλμωδός (Ψαλμ. λε' 10) «και τώρα ημείς είδομεν και κηρύσσομεν (Α' Ιω. α' 3.5), ότι το «σου» σημαίνει τον Πατέρα, το φως εξ ου το φως τον Υιό· "εν τω φωτί" δήλον ότι τω Πνεύματι, αυτήν την σύντομον και απέριττον θεολογίαν της Τριάδος κηρύσσομεν. Όποιος δεν παραδέχεται, ας μη παραδέχεται, όποιος παρανομεί, ας παρανομεί (Ησ. κα' 2), ημείς κηρύσσομεν αυτό που εννοήσαμεν. Αν δεν ακουώμεθα μέχρι κάτω, θ' αναβώμεν εις όρος υψηλόν (Ησ. μ' 9) και θα βοήσωμεν απ’ εκεί. Θα υψώσωμε το Πνεύμα, δεν θα φοβηθώμεν. Και αν φοβηθώμεν, θα φοβηθώμεν διά την σιωπήν, και όχι διά την διακήρυξιν» (Γρ. Θεολ.). 

Αυτά είναι τα αδιάσειστα θεμέλια της πίστεως μας, τα οποία εξασφαλίζουν σταθερότητα που ξεπερνά κάθε άλλη βεβαιότητα, που στηρίζεται σε ανθρώπινα επιχειρήματα και δεδομένα. Η μαρτυρία του Θεού Πατρός και η φανέρωση της δόξας του Υιού· η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος με μορφή περιστεράς και οι πύρινες γλώσσες. 

Γι' αυτό το λόγο ο απόστολος Πέτρος έγραφε στους χριστιανούς: «Διότι σας εγνωστοποιήσαμε τη δύναμη και την παρουσία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, όχι ακολουθήσαντες εντέχνους μύθους, αλλ’ επειδή είδαμε με τα μάτια μας την μεγαλειότητά Του. Διότι έλαβε από τον Θεό Πατέρα τιμή και δόξα, όταν ήλθε εις αυτόν από μεγαλοπρεπή δόξα αυτή η φωνή: Αυτός είναι ο Υιός μου ο αγαπητός, εις τον οποίον εγώ ευαρεστούμαι!
 

Τη φωνή αυτή εμείς την ακούσαμε να έρχεται από τον ουρανό, όταν είμεθα μαζί Του εις το όρος το άγιο. Και τοιουτοτρόπως έχουμε βεβαιότερο τον προφητικό λόγο, εις τον οποίο καλώς πράττετε να δίδετε προσοχή, ως εις λύχνον φωτίζοντα μέσα σε σκοτεινό μέρος, έως ότου γλυκοχαράξει η ημέρα και ο αυγερινός εις τας καρδίας σας. Να έχετε προπαντός υπ' όψιν σας ότι κανένας δεν ημπορεί να ερμηνεύσει την προφητεία της Γραφής μόνος του. Διότι δεν έγινε ποτέ προφητεία διά θελήματος ανθρώπου, αλλά από το Πνεύμα το Άγιον κινούμενοι ωμίλησαν άγιοι άνθρωποι του Θεού» (Β' Πέτρ. α' 16-21).  

Και άλλος μαθητής, ο Ιωάννης προσθέτει: «Εάν δεχώμεθα την μαρτυρία του ανθρώπου, η μαρτυρία του Θεού είναι μεγαλυτέρα και η μαρτυρία αυτή είναι του Θεού, την οποία έδωκε διά τον Υιόν Του. Όποιος πιστεύει εις τον Υιό του Θεού, έχει τη μαρτυρία αυτή μέσα του, όποιος όμως δεν πιστεύει εις τον Θεό, τον έχει κάμει ψεύστη, διότι δεν επίστευσεν εις την μαρτυρία, την οποίαν ο Θεός έδωκε διά τον Υιόν» (Α' Ιω., ε' 9-10). Στο φως της μεταμορφώσεως και στο φως της πεντηκοστής, οι απόστολοι μετέδωσαν αυτή την μαρτυρία σ' όλο τον τότε γνωστό κόσμο.


3. ... βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός...

Η σωτηρία του ανθρώπου συντελείται με το Ιερό Βάπτισμα ως ενέργεια του Πατρός διά του Υιού «εν Αγίω Πνεύματι». Αυτό υπογραμμίζει ο απόστολος Παύλος στην επιστολή του προς τον Τίτο:
«Αλλ' όταν εμφανίσθηκε η χρηστότης και η φιλανθρωπία του Σωτήρος μας Θεού, μας έσωσε... διά του λουτρού της αναγεννήσεως και ανακαινίσεως υπό του Αγίου Πνεύματος, το οποίον εξέχυσε σ' εμάς πλούσια διά του Ιησού Χριστού του Σωτήρος μας...» (Τίτ. γ' 4-6). 

Με τη μαρτυρία αυτή κατανοούμε, γιατί ο Χριστός, όταν απέστειλε τους μαθητές Του να κηρύξουν το ευαγγέλιο, τους είπε να βαπτίζουν εκείνους που θα πιστεύουν εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» (Ματθ. κη' 19).  

Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος παρατηρεί πως το κοινό όνομα των τριών είναι εδώ ένα: η Θεότης, και αναφερόμενος στην ιερά ακολουθία του Βαπτίσματος προσθέτει: «Θα μάθεις και με τα λόγια και με τα νεύματα, ότι αποβάλλεις όλη την αθεΐα άπαξ και τάσσεσαι έτσι με το μέρος όλης της Θεότητος». 

Αφού ο ίδιος ο Χριστός εθέσπισε το βάπτισμα εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, πρέπει η ομολογία μας να είναι σύμφωνη με το βά¬πτισμα και η δοξολογία σύμφωνη με την πίστη, δηλαδή τριαδική! «Η μεν πίστις ολοκληρούται με το βάπτισμα, το δε βάπτισμα θεμελιώνεται με την πίστη και με την επίκληση των ιδίων ονομάτων ολοκληρώνονται και τα δύο». 

Μήπως μπορεί κανείς να πιστεύσει στον Πατέρα χωρίς να χρειάζεται να πιστεύσει στον Υιό ή στο Άγιο Πνεύμα; Όχι, «δεν πιστεύει εις τον Υιό αυτός που δεν πιστεύει εις το Πνεύμα· και δεν πιστεύει εις τον Πατέρα αυτός που δεν πιστεύει εις τον Υιό. Διότι "δεν μπορεί κανείς να ειπεί Κύριον τον Ιησούν παρά μόνον διά του Αγίου Πνεύματος" (Α' Κορ. ιβ' 3) και "τον Θεό κανείς δεν τον είδε ποτέ, αλλ’ ο μονογενής Υιός, που ευρίσκεται εις τον κόλπο του Πατρός, αυτός μας εξήγησε" (Ιω. α' 18). Δεν μπορεί ακόμη ο άνθρωπος αυτός ούτε αληθινή προσκύνηση να κάμει. Διότι ούτε είναι δυνατό να προσκυνήσει τον Υιό παρά μόνο με το Άγιο Πνεύμα, ούτε μπορεί να επικαλεσθεί τον Πατέρα, παρά μόνο με το Πνεύμα που χαρίζει την υιοθεσία» (Μ. Βασ. Πρβλ. Ρωμ. η' 15). 

Εάν δεν επρόκειτο για τον Ένα και Τριαδικό Θεό, δεν θα ετίθετο εδώ ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα στην ίδια τάξη με τον Πατέρα, ούτε άλλωστε ο απόστολος θα εδίδασκε πως η χάρη που δίδεται είναι μία- «εις Κύριος, μία πίστις, εν βάπτισμα» (Εφεσ. δ' 4). Εάν ο Υιός ήταν κτίσμα, δεν θα συναριθμείτο εδώ με τον Κτίστη, ούτε άλλωστε θα ήταν αναγκαία η συναρίθμηση αυτή προκειμένου να ενωθούμε με τον Θεό διά του βαπτίσματος.
«Διά ποιον ελέχθη το ουαί; Διά ποίον επιφυλάσσεται θλίψις; Διά ποίον αδιέξοδος και σκότος; Όχι διά τους παραβάτας; Όχι διά τους αρνητάς της πίστεως; Πώς όμως μπορεί κανείς να εξακριβώσει την άρνησιν; Όχι με το ότι αθέτησαν τας ομολογίας των; Τι όμως ωμολόγησαν και πότε; Ότι πιστεύουν εις τον Πατέρα και τον Υιόν και το Άγιον Πνεύμα, όταν, αφού απεκήρυξαν τον διάβολο και τους δαίμονας του, είπαν την σωτηριώδη εκείνην έκφρασιν. Ποία λοιπόν ταιριαστή ονομασία δι' αυτούς ευρέθη από τα τέκνα του φωτός; Δεν αποκαλούνται παραβάται, επειδή επρόδωσαν τας συμφωνίας που είχαν κάμει διά την σωτηρίαν των;» (Μ. Βασ.). 

Το βάπτισμα λοιπόν στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος θεμελιώνεται στην πίστη στον Τριαδικό Θεό. Η ομολογία αυτής της πίστης είναι αναπόσπαστο μέρος του ιερού βαπτίσματος. Γι' αυτό και η Εκκλησία μας δεν αναγνωρίζει το βάπτισμα των αιρετικών που απορρίπτουν την πίστη στην Αγία Τριάδα.


4. Τριαδική δοξολογία

Σύμφωνα με τη μαρτυρία του αγίου Διονυσίου Αλεξανδρείας (264), ο πρωτοχριστιανικός τύπος δοξολογίας είναι: «τω δε Θεώ Πατρί και τω Κυρίω ημών Ιησού Χριστώ συν Αγίω Πνεύματι, δόξα και κράτος εις τους αιώνας των αιώνων, αμήν». Αυτό σημαίνει πως η δοξολογία και η προσκύνησις του Θεού είναι Τριαδική.
Έτσι ο Μ. Βασίλειος αναφέρεται στο Ιω. δ' 24 («Πνεύμα ο Θεός και τους προσκυνούντας αυτόν εν Πνεύματι και αληθεία δει προσκυνείν») και υπογραμμίζει ότι υπάρχει μόνο μία προσκύνησις- ο Πατήρ προσκυνείται «εν Πνεύματι και αληθεία», δηλαδή «εν Υιώ και Αγίω Πνεύματι». Καταλήγοντας σημειώνει:
 

«Όπως λοιπόν εις την εν τω Υιώ προσκύνησιν εννοούμεν ότι αυτός είναι η εικών του Θεού και Πατρός, έ¬τσι και εις την εν Πνεύματι προσκύνησιν πιστεύομεν ότι τούτο δεικνύει δι' εαυτού την θεότητα του Κυρίου, Διά τούτο και εις την προσκύνησιν το Άγιον Πνεύμα δεν χωρίζεται από τον Πατέρα και τον Υιόν. Και εάν μεν ευρί¬σκεσαι εκτός της χάριτος του Πνεύματος, ούτε καν θα προσκυνήσεις, αν όμως κινήσαι εντός αυτού, με κανένα τρόπο δεν θα το ξεχωρίσεις από τον Θεόν, παρά μόνον αν ξεχωρίσεις το φως από αυτά που βλέπομεν διότι είναι αδύνατον να ιδεί κανείς την εικόνα του αοράτου Θεού χω¬ρίς τον φωτισμόν του Πνεύματος».
 

Όπως βαπτίζουμε, λοιπόν, έτσι και πιστεύουμε, και όπως πιστεύουμε, έτσι και δοξολογούμε (Μ. Βασίλειος).
Συμπερασματικά παρατηρούμε πως η πίστη μας στον Ένα και Τριαδικό Θεό δεν είναι μεταγενέστερο κατασκεύασμα των ανθρώπων της Εκκλησίας, αλλά διδασκαλία της αγίας Γραφής, την οποία οι πατέρες της Εκκλησίας θέλησαν να περιφρουρήσουν. 

Ήδη στην Παλαιά Διαθήκη ο Τριαδικός Θεός εμφανίζεται ως δημιουργός του ανθρώπου και του κόσμου. Πολλά εδάφια δηλώνουν την ενότητα της βούλησης και της ενέργειας τριών Θείων προσώπων, που μετέχουν της μιας Θείας ουσίας, και γι' αυτό χαρακτηρίζονται «Κύ¬ριος», «Κύριος ο Θεός» ή και «Κύριος Παντοκράτωρ». 

Οι αποκαλύψεις αυτές της αγίας Τριάδος, τόσο στην Παλαιά Διαθήκη, όσο και στην Καινή, αποτελούν συγκατάβαση του Θεού στην κατάσταση του ανθρώπου της πτώσης. Η Τριαδική αυτή πίστη συμπληρώνεται στην Εκκλησία μας με τον τύπο του βαπτίσματος («εις το όνο¬μα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος») και ολοκληρώνεται με την επίκληση και τη δοξολογία του Τριαδικού Θεού. Οι ορθόδοξοι χριστιανοί βαπτίζονται όπως πιστεύουν και δοξολογούν τον Θεό σε αρμονία με την Τριαδική τους πίστη.
 

Για να φθάσει κανείς σ' αυτή την πίστη, πρέπει να οδηγηθεί από το Πνεύμα του Θεού, το όποιο όμως δεν δρα ανεξάρτητα από τον Χριστό και το σώμα Του, την Εκκλησία. Γι' αυτό το λόγο οι αιρετικοί, παρ' όλον ότι με¬λετούν την αγία Γραφή και υποστηρίζουν πως επικαλούνται το Άγιο Πνεύμα, δεν οδηγούνται στη σωστή πίστη. Εγκαταλείπουν το σώμα του Χριστού, την Εκκλησία, και υψώνουν τον ίδιο τον εαυτό τους σε αυθεντικό ερμηνευτή της αγίας Γραφής.
 

Για να φθάσουμε λοιπόν στην αλήθεια του Τριαδικού θεού, δεν αρκεί η μελέτη της αγίας Γραφής- πρέπει να γίνουμε άνθρωποι του Χριστού, δηλαδή μέλη της Εκκλησίας, όπου ενεργεί το Πνεύμα του Θεού. Μόνο εκεί μπορούμε να αισθανθούμε την παρουσία των πυρίνων γλωσσών και να λάβουμε το θείο φωτισμό, όπως οι απόστολοι την ημέρα της Πεντηκοστής.
 

Χωρίς αυτή τη θεία πνοή, κανένας άνθρωπος δεν μπο¬ρεί να γνωρίσει την αλήθεια του Τριαδικού Θεού, οσοδήποτε και αν μελετήσει την αγία Γραφή. «Το να γνωρί¬σουμε πλήρως το μυστήριο της Αγίας Τριάδος σημαίνει να έλθουμε σε τέλεια ένωση μετά του Θεού, να εισέλθωμρ, στην θεία ζωή» (Ευάγριος Ποντικός).

π. Αντώνιος Αλεβιζόπουλος

† π. Αντώνιος Αλεβιζόπουλος
Δρ. Θεολογίας  Δρ. Φιλοσοφίας
Απόσπασμα από το βιβλίο του «Η Ορθοδοξία μας»